ابن سیده، ابوالحسن علی (مرسیه ۳۹۸ـ دانیه ۴۵۸ق)

ابوالحسن علی بن سیده;
زادروز	مرسیه ۳۹۸ق;
درگذشت	دانیه ۴۵۸ق
ملیت	اندلسی
شغل و تخصص اصلی	ادیب و لغت‌نامه‌نویس
آثار	لغت‌نامه‌های المحکم و المحیط الاعظم، و المخصّص
گروه مقاله	ادبیات عرب

(ابوالحسن علی بن اسماعیل، معروف به ابن سیده) ادیب، لغت‌نامه‌نویس اندلسی. در زمینه‌های مختلف همچون شعر، ادب، و تاریخ اطلاعات وسیعی داشت، اما شهرت وی بیشتر به سبب علم لغت اوست. ابن سیده مانند پدرش نابینا بود. در ۶‌سالگی قرآن را حفظ کرد. پدرش نیز لغت‌شناس و نحوی معروف بود. پس از کسب علم از محضر پدرش، نزد علمای عصر خود به فراگیری علوم نحو، لغت، فقه، و حدیث پرداخت. ابن سیده پس از پایان تحصیلاتش به دانیه رفت و به خدمت مجاهد عامری (حک: ۴۰۸‌ـ‌۴۳۶‌ق) درآمد و به امر وی دو لغت‌نامه به نام‌های المحکم و المحیط الاعظم، و المخصّص را تألیف کرد. وی در زمینه منطق نیز اثری نگاشت. کتاب المحکم او بر نظام کتاب العین خلیل بن احمد مبتنی است. این اثر در ۶ جلد در سال‌های ۱۳۷۷ تا ۱۳۹۲ق به چاپ رسید. کتاب المخصص نیز لغت‌نامه‌ای موضوعی است که ترتیب واژه‌های آن برحسب موضوعات و معانی است. اثر دیگر وی شرح مشکل شعر متنبی است که به بررسی لغوی، نحوی، و عروضی ابیاتی از متنبی پرداخته و آن‌ها را شرح داده است. نیز تنها اثر خطی که از او برجا مانده «ارجوزه»ای است، که در بخشی از آن به شرح زندگی خود و ذکر نام استادان خویش و کتاب‌هایی که خوانده پرداخته است.