افریقای مرکزی، جمهوری
اِفریقای مرکزی، جمهوری (Central African Republic)
| افریقای مرکزی، جمهوری | |
|---|---|
| نام فارسی | اِفریقای مرکزی |
| نام لاتین | Central African Republic |
| نظام سیاسی | جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری |
| جمعیت | ۴,۴۰۱,۰۰۰ نفر |
| موقعیت | افریقای مرکزی |
| پایتخت | بانگی |
| تراکم نسبی (نفر در کیلومتر مربع) | ۶.۸ |
| رشد سالانه (درصد) | ۱.۵ |
| شهرهای اصلی | بانگی، موبایه، بِربِراتی، بامباری، بوسانگوآ و بوزوم |
| زبان | فرانسه و سانگو |
| گروه‌های قومی | بانجا و باندا |
| مساحت (کیلومتر مربع) | ۶۲۲,۹۸۴ |
موقعیت. جمهوری افریقای مرکزی، همان‌گونه که از نام آن پیداست، سرزمینی است در افریقای مرکزی، محصور در خشکی که بین کشورهای چاد در شمال، سودان در شرق، کنگو کینشاسا و کنگو برازاویل در جنوب و کامرون در غرب جای دارد. مساحت این کشور ۶۲۲,۹۸۴ کیلومتر مربع و شهر بانگی[۱] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. افریقای مرکزی سرزمینی کوهستانی است که فلات اوبانگی[۲] استخوان‌بندی اصلی آن را تشکیل می‌دهد. ارتفاعات بُنگوس[۳] در شمال، کوه‌های توندو[۴] در شرق، و کوه‌های کاره[۵] نواحی شمال غربی آن را فراگرفته‌اند. بلندترین نقطۀ کشور به نام کوه کایاگانگیری[۶] با ارتفاع ۱,۴۲۰ متر، در غرب این سرزمین جا دارد. رودخانۀ اوبانگی در جنوب، مرز کشور کنگو کینشاسا (زئیر) را تشکیل می‌دهد و خط‌الرأس کوه‌های توندو این کشور را از سودان جدا می‌کند. افریقای مرکزی سرزمین پرآبی است و رودخانه‌های بسیاری که به دو حوضۀ اوبانگی و دریاچۀ چاد تقسیم می‌شوند، آن را مشروب می‌کنند. رودخانه‌های حوضۀ اوبانگی کاملاً به‌سوی جنوب روانند و همگی به رودخانۀ اوبانگی که مهم‌ترین ریزابۀ رود کنگو است می‌ریزند. رودهای سانگا[۷]، لوبایه[۸]، اوئاکا[۹]، کوتو[۱۰]، اِمباری[۱۱] و چینکو[۱۲]، جزء این گروه محسوب می‌شوند. رودخانه‌های حوضۀ دریاچۀ چاد، از فلات اوبانگی، در نواحی مرکزی این کشور، سرچشمه می‌گیرند و رو به شمال روان می‌شوند و پس از عبور از مرز کشور چاد به دریاچۀ مزبور می‌ریزند؛ رودخانه‌های بامینگی[۱۳] و اوهام[۱۴] مهم‌ترین رودهای این گروه محسوب می‌شوند. این کشور به شانزده استان و یک ناحیۀ خودگردان داخلی، با نام بانگی، تقسیم می‌شود و بانگی، موبایه[۱۵]، بِربِراتی[۱۶]، بامباری[۱۷]، بوسانگوآ[۱۸] و بوزوم[۱۹] مهم‌ترین شهرهای آن به‌شمار می‌روند. اقلیم این کشور برحسب موقعیت مکانی متغیر است. نواحی شمالی آن، که به بیابان‌های کشور چاد مشرف است، اقلیم خشک و کم‌آب دارد و نواحی جنوبی از رطوبت استوایی بهره‌مند است. بارندگی‌های آن فصلی است و از اسفند تا مهر به درازا می‌کشد. نواحی جنوب شرقی، مرطوب‌ترین بخش افریقای مرکزی، از جنگل‌های انبوه پوشیده شده و زیستگاه گوریل‌های کمیاب نواحی کم‌‌ارتفاع است. دیگر نواحی کشور از جنگل‌های تنک و علفزارهای نوع ساوانا پوشیده است و فیل، کفتار، بزکوهی، گاو وحشی، کروکودیل (تمساح)، و اسب‌آبی حیات‌وحش آن را تشکیل می‌دهند. میانگین دمای شهر بانگی در دی‌ماه ۳۲ درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۱ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۱,۲۸۹ میلی‌متر می‌رسد.
اقتصاد. بعد از جنگ‌های داخلی دهه‌های اخیر و آسیب‌هایی که نظام‌های خودکامۀ افریقای مرکزی بر پیکر اقتصاد این کشور وارد کردند، پایه‌های اقتصادی نوین در این کشور پی‌ریزی شد و کشاورزی را تا سطح تأمین مصرف داخلی ترقی داد. با این اوصاف، هنوز فقط یک سی‌ام از اراضی قابل کشت آن به زراعت اختصاص یافته است. بادام‌زمینی، پنبه و قهوه، ازجمله فرآورده‌های کشاورزی صادراتی این سرزمین محسوب می‌شوند و ارزن، برنج، و کاساوا بیشتر برای مصرف خوراک داخلی کشت می‌شود. مگس تسه‌تسه که متأسفانه در بیشتر نواحی آن دیده می‌شود، موجب محدودشدن دامپروری در این کشور شده است. الماس مهم‌ترین منبع درآمد کشور افریقای مرکزی است و حجم صادراتی آن رقم قابل توجهی را نشان می‌دهد. اکتشاف و بهره‌برداری از معادن اورانیوم چندی است آغاز شده، اما وقوع سیلاب‌های فصلی از روند توسعه و استخراج آن جلوگیری کرده است. بخش صنعت این کشور هنوز محدود است و مونتاژ اتومبیل عمده‌ترین فعالیت صنعتی آن به‌شمار می‌آید. بیشترین نیروی الکتریسیته افریقای مرکزی به شیوۀ برقابی[۲۰] و از تأسیساتی که در شهر بوآلی[۲۱] واقع در جنوب غربی کشور نصب شده است، به‌دست می‌آید. رودخانۀ اوبانگی نقش مهمی در ترابری این کشور برعهده دارد و ارتباط دریایی بانگی، پایتخت کشور را که در واقع مهم‌ترین رود بندر[۲۲] آن محسوب می‌شود، با دیگر نواحی جهان برقرار می‌کند. شبکۀ راه‌های زمینی تقریباً در همان حجم روزگار استعمار باقی مانده و غالباً براثر سیلاب‌های فصلی ویران شده است. قهوه، الماس، چوب و الوار و پنبه جزءِ اقلام صادراتی کشور مذکورند و مواد غذایی، پوشاک، فرآورده‌های نفتی، ماشین‌آلات، وسایل الکتریکی، و خودرو اقلام وارداتی آن را تشکیل می‌دهند.
حکومت و سیاست. نظام جمهوری چندحزبی با یک مجلس قانون‌گذاری بر کشور افریقای مرکزی حکومت دارد. مجلس ملی این کشور از ۱۰۹ نماینده تشکیل شده که برای یک دورۀ پنج‌‌ساله انتخاب می‌شوند و رئیس‌جمهور برای یک دورۀ شش‌ساله که فقط یک‌بار تمدیدپذیر است از طریق آراء عمومی برگزیده می‌شود. نخست‌وزیر سرپرستی هیئت دولت را عهده‌دار است و رئیس‌جمهور او را منصوب می‌کند.
مردم و تاریخ. جمعیت کشور افریقای مرکزی حدود ۴,۴۰۱,۰۰۰ نفر است (۲۰۱۰م) و تراکم نسبی آن به ۶.۸ نفر در کیلومتر مربع می‌رسد. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱.۵ درصد است و اقوام بانجا و باندا ۶۱ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۵۰ درصد از جمعیت کشور مسیحی‌اند و ۶۴.۵ درصد از آنان در روستاها به‌سر می‌برند و زبان رسمی آنان فرانسه و سانگو است. میانگین امید به زندگی در این کشور حدود ۴۷ سال است و ۴۵ درصد از بزرگسالان آن باسوادند. پیگمه‌ها که ساکنان نخستین این سرزمین بوده‌اند در قرن ۱۹، هنگامی که سوداگران برده پا به این کشور گذاردند، متواری و نابود شدند. سوداگران مزبور بعدها جای خود را به دولت استعماری فرانسه دادند و آن را کنگوی فرانسه یا اوبانگی شاری[۲۳] نامیدند و در ۱۹۴۶م به سرزمین فرادریاها[۲۴]ی فرانسه تبدیل کردند. سرزمین مزبور در ۱۹۵۸ به استقلال رسید، و نام آن به جمهوری افریقای مرکزی تغییر یافت؛ اگرچه سانگو زبان رسمی کشور است ولی زبان فرانسه جایگاه اداری و رسمی خود را همچنان حفظ کرده است.