تیمور میرزا حسام الدوله
تیمور میرزا حسام الدوله (شیراز 1225- تهران 1291ق)
| تیمور میرزا حسام الدوله | |
|---|---|
| زادروز |
شیراز 1225ق |
| درگذشت | تهران 1291ق |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | دولتمرد |
| دوره | قاجار |
| آثار | بازنامه ناصری |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
| پست تخصصی | حاکم فارس- رئیس قوشخانۀ سلطنتی |
| خویشاوندان سرشناس | حسینعلی میرزا فرمانفرما (پدر)- فتحعلی شاه قاجار (پدربزرگ)- رضا قلی میرزا، نجفقلی میرزا، شاهرخ میرزا، و اسکندر میرزا (برادرها) |
حاکم فارس در دورۀ قاجار، پسر پنجم حسینعلی میرزا فرمانفرما، و نیز نوۀ فتحعلی شاه قاجار. او یکی از نوزده پسر فرمانفرماست، که از طرف مادر نیز نوۀ محمد قلی خان افشار ارومی هستند.
تیمور میرزا كتاب بازنامه ناصری را در روزگار ناصرالدين شاه قاجار، در فاصلۀ سال های 1279 تا 1284ق در تهران نوشته و به نام ناصرالدين شاه، چنین نامی را برایش برگزیده است. او در این کتاب به موضوع شكار، پرندگان شكاری و دیگر پرنده ها، چگونگی آموزش آن‌ها، همچنين بررسی بيماری های خاص شان، و نیز نحوۀ تیمار و معالجۀ امراض آن ها پرداخته است. اين اثر كه هم از نظر شيوۀ نثر فارسی و هم از نظر تاريخی و اجتماعی و حتی پرنده‌شناسی و طب پرندگان اهمیت دارد، در گذشته در هندوستان چاپ و منتشر شده است.
تیمور میرزا از سال های اولیۀ کودکی و نوجوانی، بیش از حد به شکار و شکارچی گری علاقه داشت و همراه با قوشچیان پدرش به پرورش پرندگان شکاری می پرداخت. او سوارکار و شکارچی بسیار قابلی شد و در این کار ابتکارهایی هم از خود بروز می داد.
در 1250ق، پس از مرگ فتحعلی شاه، تیمور میرزا همراه با چهار برادرش (رضا قلی میرزا، نجفقلی میرزا، شاهرخ میرزا، و اسکندر میرزا) از ایران فرار کرد و به بغداد رفت. پس از ورودشان به بغداد، او به اتفاق رضا قلی میرزا و نجفقلی میرزا در 1251ق راهی لندن شد و پس از 6 ماه اقامت، دوباره به عراق بازگشت، آن سه برادر طی اقامت در لندن و حتی پس از بازگشت به بغداد، از دولت انگلیس مستمری کافی می گرفتند (با حقوق سالیانه دو هزار لیره برای هر یک).
تیمور میرزا نزدیک به سی سال از دوران جوانی اش را در تبعید به عراق و اقامت در بغداد و نجف و کربلا گذراند و طی این مدت طولانی، فارغ از دغدغۀ حکومت و گرفتاری های ریاست، به مطالعۀ شکارنامه های پادشاهان گذشته مشغول بود. او آنچه را در کتاب های گذشتگان می دید، خودش نیز در عمل تجربه می کرد.
زمانی که تیمور میرزا پس از دوران تبعید وارد شهر ری شد، مورد توجه خاص ناصرالدین شاه قرار گرفت و به سمت رئیس قوشخانۀ سلطنتی منصوب شد.
تیمور میرزا در 66 سالگی در تهران درگذشت و جنازه اش را به نجف بردند و در مقبرۀ پدرش به خاک سپردند.