دام گستران

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

دام‌گُستَران

جلد یکی از چاپ‌های قدیم کتاب
جلد یکی از چاپ‌های قدیم کتاب

(یا: انتقام‌خواهان مزدک) رمانی تاریخی به فارسی، نوشتۀ عبدالحسین صنعتی‌زادۀ کرمانی، در ۱۲۹۹ـ ۱۳۰۴ش، دربارۀ نقش حملۀ اعراب و توطئۀ مزدکیان در سقوط سلسلۀ ساسانی. وقتی یزدگرد قصد جان معمارانی را می‌کند که مخفی‌گاه او را ساخته‌اند، یکی از آنان، به‌نام بالوی، زنده می‌ماند و به مزدکیان می‌پیوندد. بعدها یزدگرد ضمن جنگ و گریز با اعراب، طی درگیری‌هایی که با بالوی دارد، از پای درمی‌آید. رمان در ۲ جلد نوشته شده که جلد اول (بمبئی ۱۲۹۹ش) از نظر انسجام داستانی و قدرت نثر، برتر از جلد دوم (تهران، ۱۳۰۴ش) است. نویسنده برافتادن دولت ساسانی را به انتقامی تاریخی تعبیر می‌کند و کشتار مزدکیان را از علل عمدۀ سقوط آن می‌داند. فریدون آدمیت به‌دلیل نوع رویکرد رمان به تاریخ، و کم‌سنی صنعتی‌زاده به هنگام تألیف‌ این اثر، در انتساب آن به او تردید دارد و احتمال می‌دهد مؤلف همه یا بخشی از رمان را از میرزا آقاخان کرمانی اقتباس کرده باشد.