مسجد نصیرالملک
Nasir-ol-Molk Mosque
| مسجد نصیرالملک | |
|---|---|
| نام فارسی | مسجد نصیرالملک |
| کشور | ایران |
| استان | فارس |
| نام‌های دیگر | مسجد صورتی |
| موقعیت | محلۀ گودعربان و خیابان لطفعلی‌خان زندِ شیراز |
| کاربری | نیایشگاه |
| مشخصات معماری | مسجدی با مساحت ۲۸۹۰ و زیربنای ۲۲۱۶مترمربع، شامل دو شبستان و دو ایوان و صحن |
| زمان ساخت | دورۀ قاجار |
| سازنده | محمدحسن معمار |
(یا: مسجد صورتی) از آثار معماری دورۀ قاجار، در محلۀ گودعربان و خیابان لطفعلی‌خان زند، شیراز. این بنا که در مجموعه‌ای از دوره قاجار، شامل مسجد و حمام و خانه، قرار دارد، از حیث ساختمان‌سازی، کاشی‌کاری، تزئینات، رنگ، مقرنس و شیشه‌کاری از زیباترین مساجد جهان است. به دستور و سرمایۀ میرزا حسنعلی خان نصیرالملک، فرزند میرزا علی‌اکبر قوام‌الملک، بین سال‌های ۱۲۹۴ تا ۱۳۰۵ق توسط محمدحسن معمار ساخته شد. در و پنجره‌های رنگین شبستان مسجد توسط دو استاد بزرگ نجار شیرازی به نام‌های استاد محمدجعفر و استاد محمدرحیم در زمان احداث این بنا ساخته شده که در سال ۱۳۴۸ش توسط میرزا آیت مرمت شده‌اند. مسجد یک‌مرتبه در دهۀ 1330ش به صورت محدود و در سه‌دهۀ اخیر به صورت مداوم به صورت کلی و جزئی بازسازی و تکمیل و تجهیز شده است. مسجد نصیرالملک در سال ۱۳۵۸ش در زمرۀ آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از آن‌جا که شیشه‌های قرمز در و پنجره‌های شبستان غربی مسجد بر سایر رنگ‌ها غلبه دارند، پرتو طلایی‌رنگ خورشید با سرخی شیشه‌ها در هم می‌آمیزد و سبب می‌شود فضای آن به رنگ صورتی دیده شود. به همین دلیل است که این مسجد به نام مسجد صورتی در دنیا معروف شده است.
مشخصات معماری
مساحت مسجد ۲۸۹۰ و زیربنای آن ۲۲۱۶مترمربع است. یک سردر ورودی دارد و دو ورودی دیگر آن به کوچهٔ جنوبی و به امامزادهٔ جنب آن مرتبط است. ورودی اصلی مسجد از کاشی هفت‌رنگ با تزئینات فراوانی از گل سرخ و گل زنبق است. از ورودی اصلی وارد هشتی می‌شویم که با یک پیچ ۹۰درجه در سمت چپ به راهرویی می‌رسد که به صحن وصل می‌شود. مسجد صحن مستطیل‌شکلی دارد که دو ایوان در میانۀ اضلاع شمالی و جنوبی آن قرار گرفته است. ایوان شمالی دهانۀ وسیع‌تری دارد و سه فضا در انتها و طرفین آن عقب نشسته، به آن قاعده‌ای نیم‌چلیپا داده است. طاق بخش میانی ایوان کاسه‌سازی شده و سه فضای پیرامونش طاق رسمی‌بندی دارد. ایوان جنوبی بنا با طاق‌نماهایی در دو طبقۀ طرفین خود و دو گلدسته بر فرازش، حجم شاخص بناست که سوی قبله را نشان می‌دهد. در دو جبهۀ شرقی و غربی صحن مسجد شبستان‌هایی قرار دارد. شبستان غربی، با ستون‌های حجاری‌شده، طاق‌های رسمی‌بندی و تزئینات کاشی‌کاری معلقی بر آنها، از زیباترین فضاهای مسجد است. در نماهای صحن مسجد، جرزها و پشت‌بغل‌ها و داخل طاق‌نماها پوشیده از تزئینات کاشی است.