خزینه
خَزینه
محلی عمومی برای نظافت و شست‌وشو. خزینه در حمام از سه بخش تشکیل می‌شد: ۱. راهروی ورودی؛ ۲. سربینه که بخشی بود با سقفی گنبدی در وسط و حوضی به زیر آن و سکویی گرداگرد محوطه. مشتریان بر روی این سکو لباس از تن به‌در می‌کردند و پس از استحمام، لباس می‌پوشیدند؛ ۳. گرمخانه که آن هم سقفی گنبدی در وسط داشت با سکویی کوچک گرداگرد آن. گرمخانه دو خزینۀ آب گرم و ولرم و چالۀ حوضی عمیق در بخشی دیگر داشت. مشتری پس از فرورفتن در یکی از خزینه‌ها، بیرون می‌آمد و خود را می‌شست. در همین مکان بود که دلّاکان به مشت‌مال مشتری مشغول می‌شدند و کارگرانِ صابون‌زن، تنِ او را خوب می‌شستند. مشتری پس از شست‌وشو برای پوشیدن لباس به سربینه بازمی‌گشت. اگر تمایل داشت، پای حوض می‌نشست تا با چای یا قندداغی از او پذیرایی شود و به‌هنگام خروج، هزینۀ حمام را، در محلی که دخل خوانده می‌شد، می‌پرداخت. حمام زنان نیز به همین صورت ساخته شده بود؛ البته برخی حمام‌ها، یک‌روزدرمیان، به مردان و زنان اختصاص داشت. به صاحبِ حمام، استاد حمامی، و به زن او در روزهای مخصوص زنان، زنِ استاد حمامی می‌گفتند. در گذشته، برای آن‌که مردم از نظافت‌های شرعی بازنمانند، پیش از اذان، در محل حمام بوقی به‌صدا درمی‌آوردند. بوقِ حمام شاخِ بلند ضخیمی بود که از شاخ گوزن، یا جلد حلزون دریایی تهیه می‌شد. در گذشته، مراسمِ حنابندان با آدابِ خاص در حمام‌های خزینه صورت می‌گرفت. دلاکان جز مشت‌مال، گاه به حجامت و سرتراشی نیز می‌پرداختند. نیز ← حمّام