رویا
رؤیا
مجموعه‌ای از رویدادها و تصاویر که از طریق ذهن در خواب ادراک می‌شوند. کارکرد رؤیا نامعلوم است، اما زیگموند فروید آن را تحقق آرزوها می‌پنداشت (کابوس‌ها رؤیای ناقص ناشی از ترس از تکانه‌های سرکوب‌شده‌اند). رؤیاها در دوره‌های حرکت سریع چشم (REM) در خواب روی می‌دهند؛ زمانی‌که قشر مخ، تقریباً، مانند ساعات بیداری فعال است. رؤیاها تقریباً یک‌پنجم زمان خواب را تشکیل می‌دهند. در صورت بالابودن سطح استیل کولین (مادۀ شیمیایی انتقال‌دهندۀ تکانه‌های عصبی) رؤیاها در اوایل خواب ظاهر می‌شوند، و موجب بی‌خوابی، سردرگمی، و افسردگی می‌گردند. پیشگیری از دیدن رؤیا، مثلاً با مصرف قرص‌های خواب‌آور، نتایج ناخوشایند مشابهی دارد. در فضای علمی قرن ۱۸ اعتقاد به نقش رؤیاها در پیشگویی آینده، اعتبار خود را از دست داد. خواب‌دیدن روشن زمانی روی می‌دهد که فرد از خواب‌دیدن خود آگاه است و تا حدودی می‌تواند رویدادها را کنترل کند. تقریباً ۶۰ درصد افراد بالغ خواب روشن می‌بینند و در ۱۶ درصد آنان این تجربه هر ماه تکرار می‌شود. در حکمت قدیم، رؤیا به هر آنچه در خواب دیده می‌شود؛ نیز هر آنچه در بین خواب و بیداری، یعنی در حالت خلسه دیده شود، اطلاق می‌شود. نفس انسانی در هنگام خواب به‌جهت دوری از تعلقات حسی صوری را می‌بیند که منشأ آن اموری از این دست است: ۱. مشاهدات روزمره، که در عالَم خواب گاه با صوَر اصلی جلوه‌گر می‌شود و گاه به‌‌واسطۀ قوۀ متخیله صورت عوض می‌کند؛ مانند رؤیت دشمن به‌صورت مار. ۲. آمال و آرزوهایی که ذهن انسان را اشغال کرده و گاه قوۀ متخیله نیز در آن تصرّف می‌کند. ۳. اختلال مزاج که مثلاً غلبۀ سودا در بدن موجب رؤیت رنگ‌های سیاه و جنگ می‌شود. ۴. صفای نفس، که در این صورت نفس انسانی به جهت اتصال به عالم ملکوت و مبادی عالیه وقایعی را مستقیم می‌بیند و یا با تصرف قوۀ متخیله با صورتی خاص آن را درمی‌یابد که در صورت نخست نیاز به تعبیر ندارد و در صورت اخیر نیازمند تعبیر و تأویل است. این‌گونه رؤیاها شبیه به وحی و حاکی از حوادث آینده یا حقایق دیگر است. و نمونه‌های آن را هرکس در زندگی خود یا اطرافیان به دفعات دیده یا تجربه کرده است. نیز ← خوابگزاری؛ رؤیای صادقه؛ خواب