بوس، هیرونیموس (ح۱۴۶۰م ـ۱۵۱۶)

بوس، هِیرونیموس (ح۱۴۶۰م ـ۱۵۱۶)(Bosch, Hieronymus)

تابلوي کشتي ابلهان، اثر بوس هِيرونيموس

(یا: بوش؛ نام اصلی: یرون وان آکِن) نقاش فلاندری. خیال‌پردازی‌هایش اغلب با تصاویر عجیب و بی‌رحمانه همراه‌اند، و دنیایی گناه‌آلود و غیراخلاقی را به‌تصویر می‌کشند، که در آن شیاطین و موجودات ترسناک و غیرعادی مردم را شکنجه می‌دهند؛ همچون تخته‌نگارۀ جهنم از نقاشی سه‌لته‌ای باغ لذات دنیوی (ح ‌۱۵۰۵ـ۱۵۱۰؛ پرادو، مادرید). جزءپردازی، پیچیدگی، و غرابت ناب آثارش نشان‌هایی از سوررئالیسم دارد. نام بوس برگرفته از زادگاهش سِرتوخنبوس در برابانت شمالی، هلند، است. آثارش که احتمالاً از یک فرقۀ اخوت دینیِ محلّی متأثر بود، بر بروگل مهتر قویاً تأثیر گذاشت. ظاهراً پیرو مسیحیت رسمی، و نقاشی ثروتمند و موفق بوده است، و چنان‌که زمانی گمان می‌رفت مرتد از دین نبوده است. فیلیپ دوم، پادشاه اسپانیا، که همان تجسم شیطانی را از دنیا داشت، آثار بوس را جمع‌آوری کرد. بوس در قرن ۱۶ و در سراسر زندگی‌اش، شهرت و اعتبار داشت و ستوده می‌شد. فیلیپ زیبا، فرمانروای بورگونی، اجرای پردۀ واپسین داوری را به او سفارش داد. سرچشمۀ هنر خیال‌انگیزش را که هیچ اشتراکی با هنر دورۀ مکتب آغازین هلندی ندارد، نمی‌توان به‌درستی تشخیص داد، گرچه آثارش آشکارا از هجو، طنز، نمادگرایی عامیانه، و فرهنگ محلی اواخر قرون وسطا مایه می‌گیرد. تابلوی کشتی ابلهان (لوور، پاریس)، قطعاً مفهومی قرون وسطایی دارد، و نقاشی گاری علوفه (پرادو، مادرید) به‌وضوح هجوی تمثیلی از مال‌اندوزی و اهداف مادی است.