دجاجه
دَجاجه (Cygnus)
صورت فلکی[۱] بزرگ و شاخص نیمکرۀ شمالی آسمان، به شکل قو. درخشان‌ترین ستارۀ آن ستارۀ قدر[۲] اوّل آلفا دجاجه[۳] یا ذَنَب‌الدَّجاجه[۴] (رِدف) است. بتا دجاجه[۵] (منقار‌الدَّجاجه[۶]) ستاره‌ای دوگانه[۷] به رنگ‌های زرد و آبی است که با تلسکوپ‌های کوچک تشخیص‌دادنی است. سحابی[۸] امریکای شمالی که به سبب ظاهرش چنین نامیده شده است؛ سحابی پرده[۹]، بقایای اَبَرنواختری[۱۰]که حدود ۵۰ هزار سال پیش منفجر شد؛ دجاجۀ اِي[۱۱] (A)، به ظاهر کهکشانی دوگانه[۱۲] که منبع پرقدرت رادیویی و نخستین ستارۀ رادیویی کشف شده است؛ و منبع پرتو ایکس دجاجه X-۱ که تصور می‌شود نشانۀ موقعیت سیاه‌چاله[۱۳]ای است در محدودۀ این صورت فلکی قرار دارند. این ناحیه پُر است از اجسام درخشان، سحابی‌ها، و ابرهایی از مادۀ تارکننده[۱۴]. ذنب‌الدّجاجه نشان‌دهندۀ دُمچۀ قویی است که در حال پرواز در امتداد راه شیری[۱۵] تصویر می‌شود. بعضی از ستاره‌های درخشان‌تر آن صلیب شمالی[۱۶] را تشکیل می‌دهند: تیر قائم صلیب با آلفا[۱۷]، گاما[۱۸]، اِتا[۱۹] و بتا[۲۰]؛ و قطعۀ افقی صلیب با دلتا، گاما و اپسیلون[۲۱] دجاجه مشخص می‌شوند. دجاجه ـ۶۱[۲۲] یکی از کم‌فروغ‌ترین ستارگانی است که حرکت خاص و فوق‌العاده بزرگی دارد و از این‌رو بِسل[۲۳] آن را برای نخستین تعیین فاصلۀ ستاره‌ها[۲۴]، انتخاب کرد. او در ۱۸۳۸ پی برد که این ستاره فقط ۱۰.۴ سال نوری از خورشید فاصله دارد.