باتولیت

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی
نسخهٔ تاریخ ‏۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۰۵:۲۳ توسط Shahraabi (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

باتولیت (batholith)

(یا: ژرف‌سنگ) تودۀ بزرگ و نامنظّم سنگ آذرین نفوذی[۱] معمولاً از جنس گرانیت[۲] با سطح رخنمونی با وسعتی بیش از ۱۰۰ کیلومتر مربع. این توده بر اثر نفوذ[۳] یا فراچاهندگی (انبساط)[۴] ماگما[۵] (سنگ مذاب[۶]) در میان سنگ پیرامونی تشکیل می‌شود. باتولیت هستۀ بعضی از رشته‌کوه‌های عظیم مانند سیرا نِوادا[۷] در غرب امریکای شمالی را تشکیل می‌دهد. براساس نظریۀ زمین‌ساخت صفحه‌ای[۸] ماگما در مناطق فرورانش[۹] در امتداد حاشیه‌های قارّه‌ای[۱۰] بالا می‌آید که در آن‌ها یک صفحه به زیر صفحۀ دیگر فرو می‌رود. ماگمای منجمدشده محورِ مرکزیِ رشته‌کوهی می‌شود که از دل زمین بیرون می‌زند و در سنگ‌های دو طرف کوه دگرشکلی[۱۱] (چین‌خوردگی[۱۲] و روراندگی[۱۳]) ایجاد می‌کند. اندازه‌گیری‌های گرانشی[۱۴] نشان می‌دهد که گستردگی پایین‌دستی یا ضخامت بسیاری از لایه‌های باتولیت به دَه تا پانزده کیلومتر می‌رسد.

 


  1. intrusive igneous rock
  2. granite
  3. intrusion
  4. upswelling
  5. magma
  6. molten rock
  7. Sierra Nevada
  8. plate tectonic
  9. subduction zone
  10. continental margin
  11. deformation
  12. folding
  13. overthrusting
  14. gravity measurement