هاکسلی، تامس هنری (۱۸۲۵ـ۱۸۹۵)
هاکْسْلی، تامِس هِنْری (۱۸۲۵ـ۱۸۹۵)(Huxley, Thomas Henry)
دانشمند و انسان‌گرای[۱] انگلیسی. درپی انتشار کتاب منشأ انواع[۲] داروین (۱۸۵۹)، به دنباله‌رو داروین[۳] مشهور شد و سال‌های بسیار از پیش‌گامان تکامل بود. در ۱۸۶۹، واژۀ لااَدری (اَگنوستیک)[۴] را برای بیان نگرش مذهبی خویش ساخت. او را بنیاد‌گذار انسان‌گرایی علمی[۵] می‌شناسند. از ۱۸۴۶ تا ۱۸۵۰، در مقام دستیار جراح کشتی به دریای جنوب سفر کرد و با انتشار مشاهداتش در این سفر، به‌ویژه مطالبی دربارۀ بی‌مهر‌گان، در انگلستان مشهور شد. هاکسلی سیستم رده‌بندی ژرژ کوویه[۶]، کالبدشناس فرانسوی، را در این سفر مطالعه کرد و آن را برای طبقه‌بندی موجودات دریایی ناکافی دانست. همچنین، سلسلۀ جانوری را به کرم‌های حلقوی و گروه‌های وابسته، مثل خارپوستان[۷]، بندپایان، و کرم‌های حلقوی[۸]، خیسه‌ها[۹]، مرجان‌ها[۱۰]، نرم‌تنان[۱۱]، دواله‌داران[۱۲]، پیش‌زیان[۱۳]، و مهره‌داران[۱۴] تقسیم کرد و در طبقه‌بندی نرم‌تنان نیز تجدید نظر بنیادی به‌عمل آورد. سیستم رده‌بندی جدیدی نیز برای پرندگان ابداع کرد که عمدتاً بر اساس استخوان کام و ساختارهای استخوانی دیگر است. این سیستم اساس سیستم‌های جدید قرار گرفته است. آثار علمی او عبارت‌اند از جایگاه انسان در طبیعت[۱۵] (۱۸۶۳)، موعظه‌های عامی[۱۶] (۱۸۷۰)، علم و فرهنگ[۱۷] (۱۸۸۱)، و تکامل و اخلاق[۱۸] (۱۸۹۳). کتاب‌های اخیر معرف گرایش انسان‌گرایی علمی‌اند.