اشترن، اوتو (۱۸۸۸ـ۱۹۶۹)

اِشتِرن، اوتو (۱۸۸۸ـ۱۹۶۹)(Stern, Otto)
فیزیک‌دان آلمانی. با دستگاه اشترن ـ گرلاخ، خواص موج‌گونۀ ذرّات بنیادی را نیز در کنار خواص مادی آن‌ها نشان داد. او به‌سبب دست‌یابی به روش پرتو مولکولی برای تحقیق دربارۀ ذرّات بنیادی و کشف گشتاور مغناطیسی پروتون، جایزۀ نوبل فیزیک ۱۹۴۳ را دریافت کرد. اشترن در سوهرو، واقع در سیلزی زاده شد که اکنون در زوری لهستان واقع است. در چندین دانشگاه آلمان درس خواند و سپس، در پراگ و زوریخ با آلبرت اینشتین همکاری کرد. در ۱۹۲۳، استاد دانشگاه هامبورگ شد و مدیریت انستیتوی شیمی‌فیزیک را برعهده گرفت. در ۱۹۳۳ با برآمدن نازی‌ها، به ایالات متحد امریکا مهاجرت کرد و در بنیاد فنی کارنگی، واقع در پیتسبرگ، بخش مطالعات باریکه‌های مولکولی را دایر کرد. در ۱۹۲۰، با همکاری والتر گرلاخ (۱۸۹۹ـ۱۹۷۹) آزمایش اشترن ـ گرلاخ را انجام داد. در این آزمایش، باریکۀ ظریفی از اتم‌های نقره را از یک میدان مغناطیسی قوی می‌گذرانند. این باریکه، بنابر پیش‌بینی نظریۀ کلاسیک، باید در میدان گسترش پیدا کند و پهن‌تر شود، اما بنابه نظریۀ کوانتومی، این باریکه باید به‌صورت دو باریکۀ جدا از هم شکافته شود. نتیجۀ آزمایش شکافته‌شدن باریکه را تأیید کرد و اولین شاهد انکارناپذیر بر کوانتش فضایی بود. پدیدۀ کوانتش فضایی بدین‌معنی است که رفتار بعضی اتم‌ها در میدان مغناطیسی به‌صورت آهن‌رباهایی بسیار کوچک است و نسبت به جهت میدان مغناطیسی جهت‌گیری‌های خاص دارند. اشترن برای بهترکردن روش کار باریکۀ مولکولی به تحقیقات خود ادامه داد و در ۱۹۳۱، ماهیت موجی ذرّات موجود در باریکه را آشکارسازی کرد. در ۱۹۳۳، گشتاور مغناطیسی پروتون و دوترون را اندازه‌گیری کرد و نشان داد که گشتاور مغناطیسی پروتون ۲.۵ برابر مقدار محاسبه‌شده است.

 

---