جنگ های ایتالیا
جنگ‌های ایتالیا (Italian Wars)
سلسله‌جنگ‌هایی از ۱۴۹۴ تا ۱۵۵۹م بین قدرت‌های مهم اروپا برای تسلّط بر قلمرو ایتالیا. بیشتر مناطق ایتالیا، دستگاه پاپ، اسپانیا، امپراتوری مقدس روم[۱]، فرانسه، و سوئیس در این جنگ‌ها درگیر بودند. درگیری عمدتاً بین فرانسه و اسپانیا بود و عاملِ تعیین‌کنندۀ بیعت ناپایدار قلمروهای رقیب درون ایتالیا و همچنین دستگاه پاپ منافع کوتاه‌مدت و شخصی آن‌ها بود. نتیجۀ نهایی پیروزی اسپانیا بود. این جنگ‌ها، به‌لحاظ فرهنگی، از بابت گسترش دامنۀ نفوذ رنسانسِ[۲] ایتالیا در سراسر اروپا اهمیت داشتند. در مرحلۀ اول (۱۴۹۴ـ۱۴۹۵) شارل هشتم[۳]، پادشاه فرانسه، بر ایتالیا تاخت و ناپل را، که چندان راغب به تصرّفش نبود، تصرف کرد و خود را پادشاه ناپل اعلام کرد، امّا اسپانیا و متحدان ایتالیایی‌اش، در ۱۴۹۶م، او را از ناپل راندند. در حملۀ دوم فرانسه در ۱۴۹۹م، لوئی دوازدهم، به‌کمک ونیز، میلان، و جنووا[۴] را گرفت و کوشید ناپل را بازپس گیرد. نخست، با فردیناند، پادشاه آراگون، هم‌پیمان شد، اما بعد آراگونی‌ها[۵] فرانسویان را از جنوب ایتالیا راندند (۱۵۰۴). منازعه با پیوستن ماکسیمیلیان اول[۶] به پاپ یولیوس دوم[۷]، چند ایالت دیگر ایتالیا، فرانسه، و اسپانیا و تشکیل اتحادیۀ کامبره[۸] در ۱۵۰۸، که سعی داشت متصرّفاتِ ونیز را تجزیه کند، ادامه یافت، اما بروز کشمکش بر سر غنایم به تشکیل اتحادیۀ مقدس[۹] برضد فرانسه در ۱۵۱۱ انجامید. سوئیس دخالت کرد و لوئی دوازدهم را از میلان راند، اما جانشین او، فرانسوای اول[۱۰]، پس از پیروزی در نبرد مارینیانو[۱۱] در ۱۵۱۵ آن را بازپس گرفت. سپس دوران نسبتاً آرامی پدید آمد که با مرگ فردیناند (۱۵۱۶) و ماکسیمیلیان (۱۵۱۹) همراه بود. جنگ در دهۀ ۱۵۲۰ از سر گرفته شد و این‌بار در ابعادی وسیع‌تر در سطح اروپا بین هاپسبورگ‌ها[۱۲] به ریاست شارل پنجم[۱۳]، و خاندان والوا[۱۴] به ریاست فرانسوای اول. شارل پنجم در نبرد پاویا[۱۵] در ۱۵۲۵ فرانسوای اول را مغلوب و اسیر کرد و واداراش کرد از ادعای خویش بر ممالک ایتالیا چشم پوشد. فرانسه، دستگاه پاپ و سایر ممالک ایتالیا در واکنش برضد خاندان هاپسبورگ اتحادیۀ کنیاک[۱۶] را برضد شارل تشکیل دادند. واقعۀ معروف تاراج رُم[۱۷] (۱۵۲۷) که لشکر شارل انجام داد نتیجۀ همین هم‌پیمانی بود. شکست‌های پیاپی، فرانسوای اول را واداشت که در ۱۵۲۹ با امضای پیمان‌های بارسلون و کامبره[۱۸] مجدداً از ادعاهایش بر ایتالیا صرف‌نظر کند. آخرین مرحلۀ جنگ‌ها (۱۵۲۹ـ۱۵۵۹) با دخالت‌های خارجی محدود در ایتالیا توأم بود که با انعقاد پیمان کاتوـ کامبرسی و چشم‌پوشی نهایی فرانسه از ادعاهایش بر ایتالیا پایان یافت.