مطرفیه
مُطرّفیه (فرقه)
فرقه‌ای زیدیه در یمن. این فرقه منسوب به مؤسس آن مطرف بن شهاب عبادی شهابی است. فرقه‌ی مطرفیه زمانی تأسیس شد که دولت نخست زیدیه که امام هادی یحیی بن حسین در یمن تأسیس کرده بود افول نمود و زیدیه از فاز دولت به فاز دعوت منتقل شد. در این مرحله، زیدیه تلاشی جدی برای ترویج و تبلیغ دعوت زیدیه در متن توده‌های مردم از طریق وعظ و گسترش حوزه‌ی آموزش دینی داشتند. متأسفانه بخش‌هایی از کتاب طبقات مسلم لحجی که تنها منبع مورد اعتماد تاریخی درباره‌ی مطرفیه است هنوز مفقود است. به نظر می‌رسد دعوت مطرفیه زمانی در یمن فعال شد که این کشور شاهد موفقیت دعوت اسماعیل صلیحی، حداقل در سطح سیاسی بود، در حالی که رهبری مقاومت قبیله‌ای زیدیه در مقابل دولت صلیحیان شکست نظامی خورده بود و تأثیر معتزله در زیدیه کم‌رنگ شده بود. زیرا عقیده‌ی غیبت امام حسین بن قاسم عیانی در زیدیه‌ی حسینیه پذیرفته شده بود و او مهدی منتظر شمرده می‌شد. این عقیده با معتزله سازگاری نداشت. مطرفیه هجرت‌گاه‌های امنی برای خود در جنوب غرب و شمال شرق صنعاء فراهم کردند، اما سلطان سبأ بن احمد صلیحی اقدام به کوچ دادن اجباری آنان کرد. آنها هجرت‌گاه جدیدی در نزدکی بنی قیس، به نام هجره وقش، با توافق قبایل مجاور برپا کرده و در اواخر قرن ششم هجری شبکه‌ای از این هجرت‌گاه‌ها را در شمال غرب صنعاء نیز به راه انداختند. در اوایل قرن هفتم هجری امام عبدالله بن حمزه (المنصور بالله) به مناطق سکونت مطرفیان هجوم برد؛ مردانشان را کشت و زنانشان را به اسارت برد و حکم مرتدان را درباره‌ی ایشان جاری کرد. این فرقه پس از سرکوب شدن به وسیله‌‌ی عبدالله بن حمزه دیگر نتوانست موجودیت سابق خود را بازیابد.
مطرفیه با امامان زیدیه‌ی هم‌عصر خویش در شروط امامت اختلاف نظر داشتند. آنها برخلاف امامان زیدیه، امامت را منحصر به فرزندان امام حسن و امام حسین نمی‌دانستند و امامت را گزینشی آسمانی نمی‌شمردند. یکی از آرای ویژه‌ی مطرفیه دفاع از مفهوم شرافت است. آنها شرافت انسان را به عمل و نه نسب او مرتبط می‌دانند و معتقدند اگر شرافت عمل و شرافت نسب با هم جمع شود رستگاری بزرگی است. مطرفیه همچنین معتقد است خداوند تنها عناصر چهارگانه‌ی آب و آتش و خاک و هوا را به طور مستقیم خلق نمود، آنها را مجبور به تبدیل و استحاله کرد، فطرتی در آن به ودیعت نهاد و همه‌ی مخلوفات نتیجه‌ی درجه‌ی اتحاد این عناصر با یکدیگرند. در واقع در اعتقاد مطرفیه خالقیت خداوند به معنای خلق ویژه‌ی این عناصر است. مطرفیه همچنین معتقدند که بیماری، اساساً آزمایش الهی انسان‌ها نیست؛ بلکه زیانی است که به سبب مواد طبیعی به بدن انسان می‌رسد.