امیرخیزی، محمد اسماعیل (تبریز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۴ش)
محمّداسماعیل امیرخیزی (تبریز ۱۲۵۵ـ تهران ۱۳۴۴ش)
| محمد اسماعیل امیرخیزی | |
|---|---|
| زادروز |
تبریز ۱۲۵۵ش |
| درگذشت | تهران ۱۳۴۴ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | ادیب و مورخ |
| آثار | تصحیح بوستان سعدی؛ قطعات منتخبه زبان فارسی (به نظم و نثر، در ۳ جلد)؛ تصحیح دیوان عنصری |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
ادیب و مورخ ایرانی. در ۱۲۸۵ش به مشروطه‌خواهان پیوست و به‌عنوان نمایندۀ اردبیل به انجمن ایالتی آذربایجان راه یافت و مدتی مشاور ستارخان بود و در ۱۲۸۸ش همراه او به تهران رفت. پس از حادثۀ پارک اتابک و مجروح‌شدن ستارخان در ۱۲۸۹ش، به تبریز بازگشت. پس از جنگ مجاهدین تبریز و نظامیان روسیه در ۱۲۹۰ش و پیروزی روس‌ها و استقرار حکومت حاج صمدخان شجاع‌الدوله، به استانبول و از آن‌جا به برلین رفت و در کمیتۀ ملّیون ایرانی به فعالیت پرداخت. در ۱۲۹۳ش به دولت موقت ملی پیوست و پس از سقوط بغداد به دست قوای انگلیس به استانبول رفت و سرانجام به تبریز بازگشت. در ۱۲۹۸ش به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و به تدریس در دبیرستان محمودیه (فردوسی) تبریز پرداخت و به شیخ محمد خیابانی پیوست. پس از قتل او از سیاست کناره‌گیری کرد و تا ۱۳۱۴ش مدیر دبیرستان فردوسی بود. امیرخیزی دوبار به ریاست دارالفنون رسید و در ۱۳۲۸ش بازنشسته شد. تخلص او، «گرامی» و «هنر» بود.
از آثار وی عبارتند از تصحیح بوستان سعدی (تبریز، ۱۳۱۰ و ۱۳۱۴ش)؛ قطعات منتخبۀ زبان فارسی، نظم و نثر در ۳ جلد (تبریز، ۱۳۱۰ـ ۱۳۱۲ش)؛ تصحیح دیوان عنصری (چاپ نشده)؛ قیام آذربایجان و ستارخان (تبریز، ۱۳۳۹ش)؛ تاریخ فرهنگ و ادب آذربایجان (چاپ نشده)؛ قصاید و اشعار که بیشتر در مجلۀ ارمغان منتشر شده و مقالات که بیشتر در مجلۀ وحید منتشر شده است.