طبری، محمد بن جریر (آمل ۲۲۴ـ بغداد ۳۱۰ق)

طَبَری، محمد بن جَریر (آمل ۲۲۴ـ بغداد ۳۱۰ق)

محمد بن جَریر طَبَری
زادروز	آمل 224ق
درگذشت	بغداد 310ق
ملیت	ایرانی
شغل و تخصص اصلی	مورخ
شغل و تخصص های دیگر	مفسر و فقیه
آثار	تاریخ‌الرُسُل و الملوک (معروف به تاریخ طبری)؛ جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن (معروف به تفسیر طبری)؛ اختلاف‌الفقهاء؛ تهذیب‌الآثار؛ ادب‌النفس
گروه مقاله	دین اسلام
جوایز و افتخارات	از بزرگ‌ترین مورخان و مفسران جهان اسلام

مورخ، مفسر و فقیه نامدار ایرانی و یکی از بزرگ‌ترین مورخان و مفسران جهان اسلام. گویند در ۷‌سالگی حافظ قرآن بود. در جوانی، در طلب علم به بغداد و مصر و شام سفر کرد. بعد از ۲۵۳ق عالمی مشهور بود. افزون بر تاریخ و فقه و علوم قرآنی، که در تخصص او بود، در لغت و صرف و نحو عربی و طب و ریاضی نیز دستی داشت. تمامی عمر او مصروف تحصیل و تحقیق شد و هرگز مقام و منصبی نپذیرفت. معروف است که از زمان بلوغ تا پایان عمر به‌طور متوسط روزانه چهارده صفحه تألیف کرده است. طبری نخست بر مذهب شافعی بود، احمد حنبل را محدث می‌دانست و او را فقیه نمی‌شمرد، از همین رو در بغداد حنبلیان به دشمنی با وی برخاستند. طبری از هیچ کس تقلید نمی‌کرد و خود پیشوا و مرجع مذهبی شد و پیروانی نیز یافت که ایشان را جریریه می‌خواندند، امّا این مذهب سرانجام متروک و منسوخ شد. مهم‌ترین اثر طبری کتاب تاریخ‌الرُسُل و الملوک (معروف به تاریخ طبری) و اثر بزرگ دیگرش جامع‌البیان فی تفسیرالقرآن (معروف به تفسیر طبری) است، که در آن روایات مختلف را مورد تحقیق قرار داده و آنچه را صحیح دانسته، انتخاب کرده است. این کتاب در ۲۷۰ق به‌پایان رسید و به‌سرعت در دنیای اسلام شهرت یافت و در زمان منصور بن نوح سامانی به فارسی ترجمه شد. از آثار دیگرش: اختلاف‌الفقهاء، تهذیب‌الآثار، ادب‌النفس.