یدالله رؤیایی
یدالله رؤیایی (دامغان 17 اردیبهشت ۱۳11ش- فرانسه 24 شهریور 1401ش)
| یدالله رویایی | |
|---|---|
| زادروز |
دامغان 17 اردیبهشت ۱۳11ش |
| درگذشت | فرانسه 24 شهریور 1401ش |
| محل زندگی | پاریس |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | شاعر، روزنامه‌نگار و منتقد ادبی |
| آثار | دلتنگی‌ها (۱۳۴۶)؛ از دوستت دارم (۱۳۴۷) |
| گروه مقاله | ادبیات فارسی |
شاعرِ فُرمالیست، روزنامه‌نگار و منتقد ادبی ایرانی، و بنیادگذار شعرِ حجم در ایران. فعالیت‌های ادبی خود را در زادگاهش آغاز کرد و سپس به تهران رفت. وی از همان آغاز، با مطالبی که پیرامون فرم مطرح کرده بود، در میان شاعران معاصر به‌عنوان شاعری نوگرا و فرمالیست مطرح شد. سپس وارد عرصۀ روزنامه‌نگاری شد و ازجمله مسئولیت بخشِ شعر نشریۀ کتاب هفته (از مهم‌ترین مجله‌های ادبی دهۀ ۱۳۴۰ش) را به‌عهده گرفت و با حمایت از نوپردازانِ تندرو، مطرح‌ترین مقالات ادبی را دربارۀ فرم نوشت. مجموعه مقالات و نقدهای ادبی وی در دو کتاب از سکوی سرخ و هلاک عقل به وقت اندیشیدن منتشر شده است. رؤیایی بعدها متأثر از مکتب غیر متعهدِ موج نو، مکتب ضد تعهد شعر حجم را بنیان نهاد و مبانی موردنظرش را با عنوان «حجم‌گرایی» به سمت زبان و زیبایی‌شناسیِ ویژۀ خود پیش برد. حضور اندیشه و مفاهیم عرفانی در قالب ترکیب‌های زبانی پُرایهام، بازی‌ها و جابه‌جایی‌های واژگانی، فرم‌گرایی، عشق، اروتیسم و بدن، و مرگ ازجمله شاخصه‌ها و درون‌مایه‌های اصلی شعر اوست.
از دفترهای شعر اوست: بر جاده‌های تهی (۱۳۴۰)؛ دریایی‌ها (۱۳۴۴)؛ دلتنگی‌ها (۱۳۴۶)؛ از دوستت دارم (۱۳۴۷)؛ لبریخته‌ها؛ هفتاد سنگ قبر، شعرهای سال‌های ۱۳۶۰ تا ۱۳۷۰ (۱۳۷۹)؛ منِ گذشتۀ امضا.
رؤیایی تحصیلاتش را در رشتۀ حقوق سیاسی در دانشکدهٔ حقوق دانشگاه تهران تا اخذ درجۀ دکتری حقوق بین‌الملل عمومی ادامه داد؛ و از آن پس، در وزارت دارایی به استخدام درآمد و به عنوان ذی‌حساب و سرپرست امور مالی در ادارات و دیگر مراکز دولتی، از جمله وزارت آب و برق، سازمان تلویزیون ملی ایران و… به کار پرداخت. رؤیایی از سال 1358 در پاریس اقامت داشت.
از فعالیت‌های مهم ادبی او می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- تأسیس هفته‌نامه ادبی بارو با همراهی احمد شاملو (ترکیبی از نام‌های مستعار بامداد و رؤیا)، سال ۱۳۴۴
- تأسیس شرکت انتشاراتی روزن با همکاری محمود زند و ابراهیم گلستان، سال ۱۳۴۶
- اداره و انتشار دفترهای روزن، فصلنامه‌ای در شعر، نقاشی و قصه با همکاری گروه شاعران شعر حجم، ۱۳۴۶ و ۱۳۴۷
- تأسیس جایزهٔ ادبی شعر سال به سرمایه‌گذاری تلویزیون ملی ایران و داورانی مرکب از مسعود فرزاد، محسن هشترودی، فریدون رهنما، بیژن جلالی، پژمان بختیاری و یدالله رؤیائی در سال‌های ۱۳۴۸، ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰
- تأسیس «مدرسهٔ زبان و ادبیات فارسی» در پاریس، سال ۱۳۵۸