دیده بان (فیلم)
دیده‌بان
دومین فیلم سینمایی ابراهیم حاتمی‌کیا. به دورۀ اول فیلم‌سازی او تعلق دارد؛ دوره‌ای که او بر آن است تا تعلق خاطر خود را به جبهه و جنگ نشان بدهد، و در عین حال کوشش دارد تا از شگردها و کلیشه‌های رایج فیلم‌های جنگی فاصله بگیرد. درون‌مایۀ دیده‌بان، مانند اغلب فیلم‌های حاتمی‌کیا، تحول درونی آدم‌های اصلی فیلم و رسیدن به صدق و صفایی است که در جبهه و در زیر انفجار بی‌امان بمب و خمپاره صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر، حاتمی‌کیا در دیده‌بان نشان دادن جنبه‌های حسی و عاطفی و شکل ایثار رزمندگان بی‌نام و نشان را با تلفیق اندکی از مایه‌های «عرفانی» مد نظر قرار داده است. این فیلم به کارگردانی و نویسندگی حاتمی‌کیا و تدوین محسن مخملباف و با حضور و همکاری بازیگران و عواملی نه چندان حرفه‌ای در سال 1367 ساخته شده است. حاتمی‌کیا دیده‌بان را در دوران پایانی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران ساخت. دیده‌بان در هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر جز نامزدی در بخش‌های بهترین فیلم، بهترین جلوه‌های ویژه، بهترین فیلمنامه، بهترین صداگذاری، بهترین بازیگر نقش اول مرد (مهرداد سلیمانی) و بهترین تدوین، جایزۀ ویژۀ هیات داورانِ بهترین کارگردانی را برای حاتمی‌کیا به ارمغان آورد. همچنین این فیلم همیشه به عنوان یکی از آثار شاخص ایرانی سینمای جنگ مورد بررسی قرار گرفته است.
زمان فیلم: 75 دقیقه
خلاصۀ داستان
فیلم دیده‌بان قصۀ ساده‌ای دارد که از یک رخداد واقعی در جبهه گرفته شده؛ داستان چهار ساعت آخر زندگی یک دیده‌بان ایرانی است به اسم عارفی که تحت محاصرۀ دشمن در خط مقدم جبهه گرفتار می‌شود و با دادن گرا به نیروهای خودی، باعث گلوله‌باران محل تجمع عراقی‌ها و خودش که در همان مکان است، می‌شود و با انتخاب شهادت، دوستان و همرزمانش را از خطر محاصره و قتل عام می‌رهاند.
برخی از بازیگران و عوامل تولید
نویسنده: ابراهیم حاتمی‌كیا
تهیه‌کننده: بنیاد سینمایی فارابی
مدیر فیلمبرداری: محسن ذوالانوار
تدوینگر: محسن مخملباف
آهنگساز: سیدمحمد میرزمانی
صداگذار: اسحاق خانزادی
طراحان صحنه: محمدرضا شجاعی و محمدحسن میرزاكوچك شیرازی
طراح چهره‌پردازی: مصطفی كامیاب
جلوه‌های ویژه: اصغر پورهاجریان
بازیگران: مهرداد سلیمانی؛ علیرضا حیدری؛ غلامرضا علی‌اكبری؛ اصغر پورهاجریان؛ اسماعیل سلطانیان؛ سعید جوانشیر؛ حمیدرضا سلطانیان؛ حسین كیانی؛ حمیدرضا چاركچیان؛ عبدالرسول سلطانیان