خیبر، گذرگاه
خِیبر، گذرگاه
معبری خطرناک به طول ۵۳ کیلومتر. عرض آن از ۱۵ تا ۱۴۰ متر متغیر است. در کوه‌هایی واقع شده است که پاکستان را از افغانستان جدا می‌کند. در دو طرف این گذرگاه صخره‌های دیده می‌شود که ارتفاع آن‌ها در برخی نقاط تا ۹۱۵ متر می‌رسد؛ بلندترین نقطۀ آن، لندی کُتل[۱]، ۵۲۰ متر بلندتر از جامرود در مدخل گذرگاه است. مهاجمان برای حمله به هند از گذرگاه خیبر عبور می‌کردند. جادۀ کنونی را بریتانیا درخلال جنگ‌های افغانستان[۲] (۱۸۳۹ـ۱۸۴۲ و ۱۸۷۸ـ۱۸۸۰) ساخت. از جامرود[۳]، در غرب پیشاور[۴]، گذرگاه مزبور در محل تلاقی سفیدکوه[۵] با رشته‌کوه‌های سلیمان[۶] در جهت شمال غربی می‌پیچد و نزدیک لایپورا[۷]، کنار رود کابل[۸]، پایان می‌یابد. از ۱۹۲۵، راه‌آهنی در طول این گذرگاه تا مرز افغانستان احداث شده است. به‌رغم اختلاف‌های سیاسی بین پاکستان و افغانستان، گذرگاه خیبر همچنان پیوند حیاتی اقتصادی مهمی بین افغانستان و جهان خارج محسوب می‌شود.