قمشه ای، آقا محمدرضا (قمشه ۱۲۴۱ـ تهران ۱۳۰۶ق)
قمشه‌ای، آقا محمّدرضا (قمشه ۱۲34- تهران ۱۳۰۶ق) Agha Mohammad Reza Ghomshei
| آقا محمدرضا قمشه‌ای Agha Mohammad Reza Ghomshei | |
|---|---|
| زادروز |
قمشه اصفهان 1234ق |
| درگذشت | تهران ۱۳۰۶ق |
| نام‌های دیگر | آقا محمدرضا صهبای قمشه‌ای |
| شغل و تخصص اصلی | حکیم و عارف |
| آثار | تعلیقه بر شرح فصوص قیصری، تعلیقه بر تمهید‌القواعد و مصباح‌الانس و شرح اشارات طوسی |
| گروه مقاله | عرفان |
| خویشاوندان سرشناس | شیخ ابوالقاسم قمشه‌ای (پدر) |
(آقا محمدرضا صهبای قمشه‌ای؛ متخلص به صهبا) عارف، فیلسوف و شاعر ایرانی. پدرش، ابوالقاسم قمشه‌ای، از فضلا و علمای قمشه بود. آقا محمدرضا خود از ارکان اصلی حوزۀ فلسفی تهران، و از شاگردان سید رضی لاریجانی، میرزا حسن نوری و ملا محمدجعفر لاهیجی در فلسفه و عرفان است. در محضر او شاگردان متعددی، همچون میرزا هاشم اشکوری، جهانگیرخان قشقایی، جلال‌الدین میرزا ابوالفضل عنقا طالقانی، آخوند ملا محمد کاشانی، و میرزا صفای اصفهانی تربیت یافتند. وی دارای افکار بدیع و تقریرات مهم عرفانی است، ازجمله برهان صدیقین در اثبات وحدت شخصی وجود، تحلیل نوین شیعی از ختم ولایت، و معرفت انسان کامل یا انسان کبیر. در خشکسالی سال 1288ق، تمام مایملک منقول و غیرمنقولش را صرف نیازمندان کرد و تا پایان عمر، درویشانه زیست. پیکرش در ابن بابویه دفن شد. بیشتر آثار او به‌صورت حواشی و گزارش‌هایی بر کتب عرفانی و فلسفی است، همچون تعلیقه بر شرح فصوص قیصری که شامل رسالۀ ولایت، خلافت کبری، تحلیل جوهر و عرض به لسان اهل‌الله، فرق بین اقسام اسماء، شرح حدیث زندیق و یادداشت‌های متعدد بر فص‌های مختلف شرح فصوص است؛ تعلیقه بر تمهید‌القواعد و مصباح‌الانس و شرح اشارات طوسی؛ رساله‌های موضوع علم، ردّ جواز انتزاع مفهوم واحد از حقایق متباین و تحلیل بندی از دعای سحر.