واکن، کریستوفر

کریستوفر واکن (نیویورک 31 مارس 1943م- ) Christopher Walken

(نام زمان تولد: رونالد واکن) بازیگر امریکایی. از برجسته‌ترین بازیگران نقش‌های منفی هالیوود در دهه‌های 1970م تاکنون. واکن بازیگری است که به لحاظ حالت سردِ بی‌روح و سنگی چهره‌اش بدون نیاز به حرکت‌های اغراق‌آمیز صورت، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و در عین حال غیرمتعارف‌ترین خبیث‌های سینمای امروز آمریکا شناخته شده است. شاخص سبک بازیگری او در ایفای نقش‌های درونی را می‌توان حضور او در نقش رئیس گنگسترهای فیلم پادشاه نیویورک دانست. به مدد این سبک خاص بود که عکس‌العمل‌های این شخصیت تا پیش از وقوع، کاملاً غیر قابل پیش‌بینی و به همین لحاظ بسیار تکان‌دهنده و غیرقراردادی از کار درآمده بود. او در این فیلم کمالی از هنر بازیگری را به معرض نمایش گذاشت که پس از آن نه تنها دیگران، بلکه حتی خود او در داستان عاشقانۀ واقعی در بازآفرینی آن ناموفق ماندند. توان بازیگری او در این زمینه به حدی است که موفق می‌شود شخصیت‌های منفی را از قالب‌های کلیشه‌ای خارج کرده و گاه به این شخصیت‌های زمینی به عنوان تجسمی از شر و پلیدی بعدی متافیزیکی ببخشد. حضور او در فیلم‌هایی مثل آسایش بیگانگان و در آخرین لحظه بهترین گواه بر این مدعاست.

پدرش آلمانی و نانوا بود. برای نخستین بار با نام رانی واکن در 16سالگی در اقتباس الیا کازان از نمایشنامۀ جی. بی. نوشتۀ آرچیبالد مک لیش در برادوی روی صحنه رفت. پس از رها کردن تحصیلاتش در دانشگاه هوفسترا به صحنۀ تئاترهای نیویورک بازگشت. این بار با نام رونالد واکن در نمایش‌های موزیکالی مثل ارواح اشرافی (۱۹۶۴م) و خیابان بیکر (۱۹۶۵) ظاهر شد. سپس نامش را به کریستوفر تغییر داد و آرام آرام به عنوان یک بازیگر دراماتیک شهرتی به دست آورد. از جمله نقش‌های مهم این دوره‌اش نقش فیلیپ، شاه فرانسه، در نمایش شیر در زمستان است. پس از چند سال به عنوان یک بازیگر متبحر نقش‌های شکسپیری قابلیت‌هایش را بیشتر نشان داد. از جمله در سال ۱۹۶۸م در نقش «رومئو» در نمایش‌هایی در استرانفورد و اونتاریو ظاهر شد. با این که در سال‌های بعد جذب کار بازیگری سینما شد، ولی هیچ‌گاه تئاتر را به‌طور کامل رها نکرد. در نقش کوتاهی در فیلم نوارهای آندرسون کنار بازیگرانی مثل شان کانری و رالف میکر خوش درخشید، ولی موفقیت بزرگ این دورۀ بازیگری‌اش با آنی هال حاصل شد. در همین سال در فیلم رزلند در نقش یک ژیگولو ظاهر شد؛ اما بزرگ‌ترین موفقیت دوران بازیگری‌اش را در سال بعد به دست آورد: کسب اسکار بهترین بازیگر نقش دوم برای ایفای نقش «نیک» در شکارچی گوزنِ مایکل چیمینو. او در این فیلم نقش یک فلزکار ساده‌دل پنسیلوانیایی را برعهده داشت که بر اثر فشارهای روحی حاصل از شرکت در جنگ ویتنام بدل به یک بازیکن حرفه‌ای رولت روسی می‌شود. در ۱۹۷۹م در نقش یکی از کارگزاران سازمان سیا در آخرین آغوش حضوری کوتاه ولی مؤثر داشت. در ۱۹۸۰م در فیلم دیگری از مایکل چیمینو، یکی از بزرگ‌ترین  شکست‌های تجاری تاریخ سینما، ظاهر شد، دروازۀ بهشت. او در این وسترن غیرمتعارف نقش یک آدمکش حرفه‌ای را برعهده داشت؛ اما فیلمنامۀ مغشوش فیلم تأثیر حضور او را در این نقش کمرنگ می‌ساخت. در منطقۀ مرده نقش مردی را برعهده گرفت که بر اثر حادثه‌ای دارای قدرت روحی فوق‌العاده‌ای شده و این توانایی را یافته که ناظر وقایع در گذشته و آینده باشد. او در این راستا مثل دیگر شخصیت‌های آثار دیوید کراننبرگ یک فرآیند مسخ تدریجی را طی می‌کند. سال‌های میانی دهۀ ۱۹۸۰م، با نقش‌هایی مثل پدر یاغی و روان‌پریش شان پن در از فاصله نزدیک، فرماندۀ دیگرآزار ماتیو برودریک در بیلاکسی بلوز و همچنین شیاد خرده‌پایی که بوکسور جوانی با بازی میکی رورک را به سوی جنایت و تباهی سوق می‌دهد در هوم‌بوی، سال‌های تثبیت موقعیت او به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ایفاگران نقش‌های منفی در سینمای آمریکای دهه‌های آخر قرن 20م بود. با چنین زمینه‌ای طبیعی بود که در قالب یکی از شخصیت‌های منفی فیلم‌های جیمز باندی در نمایی به یک قتل حضور یابد. به عقیدۀ بسیاری حضور او در این نقش یکی از نقطه‌های قوت اصلی فیلم بود. در ۱۹۹۲م در قالب یک شخصیت منفی سرمایه‌دار خبیثی به نام مکس شرک در بازگشت بتمن بازی کرد. نام این شخصیت از بازیگر آلمانی ایفاگر نقش نوسفراتوی فریدریش ویلهلم مورنائو به امانت گرفته شده بود.

برخی دیگر از آثار سینمایی

• داستان عامه‌پسند (۱۹۹۴)
• سمت وحشی (۱۹۹۵)
• لمس (۱۹۹۷)
• هتل جدید رز (۱۹۹۸)
• اسلیپی هالو (۱۹۹۹)
• خوره‌های بیلیارد (۲۰۰۲)
• اگه می‌تونی منو بگیر (۲۰۰۲)
• مردی در آتش (۲۰۰۴)
• همسران استپفورد (۲۰۰۴)
• کشتن مرد ایرلندی (۲۰۱۱)
• یک کوارتت دیرهنگام (۲۰۱۲)
• رفتار بد خدایان (۲۰۱۳)
• خانوادۀ فانگ (۲۰۱۵)
• جیزس می‌غلتاند (۲۰۱9)
• پرسی (۲۰۲۰)

---