بلخی، محمد اسماعیل (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)
محمّد‌اسماعیل بلخی (بلخ ۱۲۹۵ـ کابل ۱۳۴۷ش)
| محمداسماعیل بلخی | |
|---|---|
| زادروز |
بلخ ۱۲۹۵ش |
| درگذشت | کابل ۱۳۴۷ش |
| ملیت | افغانستانی |
| شغل و تخصص اصلی | دانشمند دینی |
| شغل و تخصص های دیگر | شاعر |
| آثار | مشعل توحید (تهران؛ ۱۳۶۳ش)؛ دیوان بلخی (جلد یکم؛ تهران)؛ التفسیر فی الکلام الاسلامیه |
| گروه مقاله | دین اسلام |
دانشمند دینی شیعی و شاعر افغانستانی. از مردم قوم هزاره بود. در ۱۳۰۷ش همراه پدرش به مشهد رفت و نزد استادانی چون ادیب نیشابوری، حاج میرزا احمد مدرسی و شیخ عباس قمی درس خواند. در ۱۳۱۵ش به هرات رفت و سازمانی به نام «مجتمع اسلامی» به راه انداخت و رفته‌رفته تشکیلات آن را به شهرهای دیگر (بلخ، مزارشريف و كابل) گسترش داد و با سخنرانی‌های خود به ارشاد و بیداری مردم پرداخت. در ۱۳۲۷ به کابل رفت و پنهانی به تشکیل کمیتۀ مرکزی مجتمع اسلامی پرداخت و نام آن را به «حزب ارشاد» تغییر داد. در ۱۳۲۹ به اتهام طرح براندازی حکومت دستگیر و به پانزده سال زندان محکوم شد. در ۱۳۴۳، از زندان آزاد شد و با حکومت از درِ آشتی درآمد. بلخی در ۱۳۴۶ش به سوريه، عراق و ايران سفر و با مراجع بزرگ شيعه ملاقات كرد. پس از بازگشت به كابل، به طرز مرموزی درگذشت. بلخی متفكری آگاه به مسائل سياسی زمان و از بنيانگذاران جنبش اسلامی‌ـ شيعی افغانستان بود.
از آثار اوست: مشعل توحید (تهران، ۱۳۶۳ش) که مجموعۀ اشعار او و غالباً در موضوعات سیاسی و اجتماعی است؛ دیوان بلخی (جلد یکم، تهران، ۱۳۶۸ش)؛ التفسیر فی‌الکلام الاسلامیه.