احمد نوری‌زاده
| احمد نوری‌زاده | |
|---|---|
| زادروز |
بندرانزلی 1330ش |
| درگذشت | تهران 1 شهریور 1400ش |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | مترجم و پژوهشگر |
| آثار | تاریخ و فرهنگ ارمنستان، پژوهشی دربارۀ تاریخ و فرهنگ کشور ارمنستان؛ صد سال شعر ارمنی، نمونه‌هایی از شعر بیش از هفتاد شاعر ارمنی |
| گروه مقاله | زبان‌شناسی و ترجمه |
| جوایز و افتخارات | جایزۀ جهانی فرهنگی کارپیس پاپازیان، از کشور اتریش (2000م)؛ دکترای افتخاری از دانشگاه دولتی ایروان (2001)؛ نشان مووسس خورناتسی (2001) |
احمد نوری‌زاده (بندرانزلی 1330ش- تهران 1 شهریور 1400ش)
ادیب ایرانی و مترجم و پژوهشگر ادبیات و فرهنگ ارمنی. آبان 1330 در محلۀ کردبچۀ بندرانزلی که خانواده‌های زیادی از اقوام ارمنی، روسی، آشوری، گیلکی، آذری و فارس در آن‌جا زندگی می‌کردند به دنیا آمد و همین مساله باعث شد که ضمن آموختن زبان فارسی و زبان مادری‌اش (گیلکی) به یادگیری زبان ارمنی هم علاقمند شود. در همان سنین زبان‌آموزی و نوجوانی مدت کوتاهی نزد آرشی بابایان، شاعر زن ارمنی، الفبای این زبان و زبان نوشتاری‌اش را یاد گرفت. بعدتر در اصفهان نزد خاژاک دِرگریگوریان، رئیس رشتۀ ارمنی‌شناسی دانشگاه اصفهان، دامنۀ معلوماتش از زبان و ادبیات ارمنی را گسترش داد.
نوری‌زاده از ابتدای دهۀ 1350 به ترجمۀ آثار نویسندگان ارمنی پرداخت. اولین کتاب مستقلی که از وی، منتشر شده مجموعه‌اشعاری از شاعر ارمنی‌تبار ایرانی، گالوست خاننتس[۱]، با عنوان قدرت معجزه‌گر بود که انتشارات گوتنبرگ آن را منتشر ساخت. سال بعد، نیز مجموعۀ دیگری از این شاعر به نام سلام بر تو ای انسان با ترجمۀ وی در انتشارات دنیا به چاپ رسید. وی بعدها و به مرور، آثار دیگری از نویسندگان نامدار ارمنی از جمله هوهانس تومانیان[۲]، یقیشه چارنتس[۳]، آکسل باگونتس[۴]، هراچیا کوچار[۵]، واهاگن داوتیان[۶] و ناردوس (میکائل هوهانسیان[۷]) با با ترجمۀ فارسی وی منتشر شدند. نوری‌زاده تنها شاعر غیر ارمنی جهان است که جز به زبان فارسی به زبان ارمنی نیز شعر سروده است. در جمهوری ارمنستان بخش‌هایی از منظومۀ او، به نام ماسیس کوه نیست به همراه زندگی‌نامه‌اش در کتاب درسی دورۀ راهنمایی گنجانده شده و به او لقب «فرزند پارسی‌گوی ملت ارمنی» داده‌اند. مهم‌ترین اثر وی، کتاب صد سال شعر ارمنی (تهران: چشمه- 1369)، شامل ترجمۀ پانصد شعر و منظومه از 72 شاعـر ارمنـی به همراه پیش‌گفتاری 150 صفحه‌ای‌ست که در آن جز شعر، برخی جنبه‌های تاریخ و فرهنگ ارمنستان معرفی و بررسی شده است.
نوری‌زاده که چندسالی به دلیل ابتلا به بیماری ام اس در یکی از ساختمان‌های آسایشگاه کهریزک تحت مراقبت بود، براثر عوارض ناشی از همین بیماری درگذشت.
برخی از جوایز و افتخارات
جایزۀ جهانی فرهنگی کارپیس پاپازیان[۸]، از کشور اتریش (2000م)؛ دکترای افتخاری از دانشگاه دولتی ایروان (2001)؛ نشان مووسس خورناتسی[۹]، عالی‌ترین نشان فرهنگی جمهوری ارمنستان (2001)؛ جایزۀ بزرگ انجمن نویسندگان ارمنستان به نام کانتق[۱۰] (2005)؛ نشان طلایی فرهنگی جمهوری ارمنستان از سوی وزیر فرهنگ این جمهوری به پاس فعالیت‌های فرهنگی دامنه‌دار و چشمگیر (2011)
تالیفات (گزیدۀ آثار)
- تاریخ و فرهنگ ارمنستان، پژوهشی دربارۀ تاریخ و فرهنگ کشور ارمنستان
- سلام بر شما ارمنی‌ها (مجموعه شعرهای ارمنی)
- در شب تنهایی و رؤیاها (مجموعه شعرهای ارمنی)
- رازقی‌ها بگذار عطر بفشانند (مجموعه شعرهای فارسی)
- در شب تنهایی و زمستان جهان (مجموعه شعرهای فارسی).
ترجمه‌ها (گزیدۀ آثار)
- باغ سیب، باران و چند داستان دیگر: 20 قصه از 15 نویسندۀ نامدار ارمنی
- پائیز در پرواز، از واراند کورکچیان[۱۱]، شاعر و نویسندۀ ارمنی‌تبار ایرانی
- پتر اول، از آلکسی تولستوی
- صد سال شعر ارمنی، نمونه‌هایی از شعر بیش از هفتاد شاعر ارمنی
- تسولاک (رمان)، از آکسل باگونتس
- 26 کمیسر (کمون باکو)، از هراچیا کوچار
- سرودهای سرخ (مجموعه اشعار)، از یقیشه چارنتس
- آی وطن آی وطن (مجموعه اشعار و قصه‌ها)، از هوهانس تومانیان
- عاشقانه‌های آبی (مجموعه اشعار)، از واهاگن داوتیان
- آمالیا (رمان)، از ناردوس
منابع
- روزنامۀ اعتماد، چهار‌شنبه ۲۹ شهریور ۱۳۸۵، شمارۀ ۱۲۱۶
- http://www.karkan.ir
- https://www.paymanonline.com
- http://www.anzaligrand.blogfa.com
- https://www.mehrnews.com
- https://www.isna.ir