ارزروم: تفاوت میان نسخه‌ها

 

[[پرونده: 11190000.jpg | بندانگشتی|مسجد اولوجامع، ارزروم]]<p>(یا: ارض‌روم، ارزنةالروم، ارزن‌الروم) شهری در شمال شرقی [[ترکیه]] و نزدیک‌ترین شهر بزرگ این کشور به مرز ایران. ۲۹۷,۵۰۰ نفر جمعیت دارد (۱۹۹۰). ارتفاع آن از [[سطح دریا]] بیش از ۱,۵۰۰ متر است و زمستان‌های سرد و طولانی دارد. رود ارس از این ناحیه سرچشمه می‌گیرد. اقتصاد شهر بر پایۀ کشاورزی و دامداری، فراوری مواد غذایی، و صنایع سبک استوار است. ارزروم در اعصار کهن بخشی از [[ارمنستان]] قدیم بود. در امپراتوری روم شرقی آن‌جا را تئودوسیوپولیس می‌نامیدند. در ۵۰۲م، [[قباد ساسانی اول|قباد اول ساسانی]] ارزروم را تصرف کرد. امپراتوری روم و روم شرقی نیز بر این شهر حکومت کردند. در خلافت [[عثمان]] به دست مسلمانان افتاد (۴۲ق). مورخان عرب آن را با معرب‌کردن نام ارمنی آن قالیقَلا می‌خواندند. این شهر بارها بین مسلمانان و رومیان دست‌به‌دست شد. زلزلۀ ۲۲۵ق و حملۀ غزها (۴۷۳ق) از مصائب تاریخی ارزروم است. در ۴۷۳ق [[سلجوقیان]] بر آن‌جا چیره شدند. در ۹۰۸ق، [[اسماعیل صفوی اول|شاه‌اسماعیل صفوی]] ارزروم را تسخیر کرد و تا مدت‌ها این شهر عرصۀ نبرد ایران و عثمانی بود. معاهدۀ معروف ایران و عثمانی در زمان [[محمدشاه قاجار (تبریز ۱۲۲۲ـ تهران ۱۲۶۴ق)|محمدشاه قاجار]]، موسوم به معاهدۀ ارزروم، در این شهر منعقد شد و به اختلافات دو کشور پایان داد. نمایندۀ ایران در این گفت‌وگوها [[امیرکبیر|میرزا تقی‌خان امیرکبیر]] بود. در [[جنگ جهانی اول]] قوای روس ارزروم را تصرف کردند و در ۱۹۱۸ نیروهای عثمانی شهر را بازپس گرفتند. انجمن دفاع از حقوق [[آناتولی]] شرقی، کنگره‌ای به ریاست [[کمال پاشا، مصطفی|مصطفی کمال پاشا]] (آتاتورک) در ارزروم برگزار و میثاق ملی را تنظیم کرد (۱۹۱۹). مهم‌ترین اثر تاریخی باقی‌مانده در ارزروم اولوجامع (مسجد عالی)، از بناهای عهد سلجوقی، است. [[شمس تبریزی، محمد ( ـ ۶۴۵ق یا پس از آن)|شمس تبریزی]] مدتی در این شهر می‌زیسته و طریقت [[مولویه]] در آن‌جا پیروانی داشته است.</p>