البرز، شهرستان

البرز، شهرستان (County) Alborz

واقع در استان قزوین، مشتمل بر بخش‌ مرکزی و بخش محمدیه با مرکزیت اداری شهر البرز. در پایان سال 1383ش با جدا شدن بخش البرز از شهرستان قزوین (به انضمام مزرعۀ باقرآبادی و شهر صنعتی البرز از دهستان شریف‌آباد بخش مرکزی شهرستان قزوین)، به شهرستان ارتقاء یافته است. براساس سرشماری سراسری سال 1395ش جمعیت شهرستان البرز 242,865نفر است؛ براساس اطلاعات مرکز آمار ایران، بیشتر از 90درصد این جمعیت شهرنشین و کمتر از 10درصد روستانشینند. این شهرستان که به عنوان کوچکترین شهرستان استان قزوین در نواحی شرق مرکزی آن واقع است، شامل چهار دهستان به نام‌های پیریوسفیان، حصارخروان، شریف‌آباد و نصرت‌آباد، و پنج شهر به نام‌های الوند، محمدیه، شریف‌آباد، بیدستان و مهرگان (تأسیسِ سال 1401ش) می‌شود. این شهرستان از شرق با شهرستان آبیک، از جنوب با شهرستان بویین زهرا و از غرب و شمال با شهرستان قزوین محدود می‌شود.

شهرستان البرز از لحاظ عارضه‌نگاری و اقلیمی به دو بخش شمالی و جنوبی قابل تفکیک است: بخش شمالی که نواحی کوهستانیِ در امتداد رشته‌کوه‌های البرز است، تابستان‌های معتدل و زمستان‌هایی سرد دارد؛ نواحی جنوبی این شهرستان که جزئی از دشت قزوین است، تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد دارد. شهرستان از لحاظ بارندگی جزو مناطق خشک ایران است و تنها در چندماه پاییز و زمستان بارندگی‌های مختصری (در نواحی کوهستانی به صورت برف و در نواحی پست به صورت باران) دارد. این شهرستان به دلیل برخورداری از شهرک‌ها و مجتمع‌های صنعتی پرشمار، طی دهه‌های اخیر میزبان انبوهی از مهاجران بوده. مردم بومی شهرستان به زبان ترکی آذربایجانی و مهاجران به فارسی سخن می‌گویند.