ایزومر

From ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

ایزومِر (isomer)
ترکیباتی شیمیایی، با اجزای سازنده و جرم مولکولی یکسان، ولی با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی متفاوت. علت تفاوت این خصوصیات آرایش ساختاری متفاوت اتم‌های سازنده این ترکیبات است. مثلاً ترکیبات آلی بوتان[۱] (CH۳(CH۲)۲CH۳) و متیل‌پروپان[۲] (CH۳CH(CH۳)CH۳) ایزومرند. هر کدام چهار اتم کربن، و دَه اتم هیدروژن دارند، ولی آرایش اتم‌ها در آن‌ها متفاوت است. ایزومرهای ساختاری[۳] با آن‌که به وضوح ساختارهای متفاوتی دارند، اما برای درک اختلاف ایزومرهای نوری و هندسی باید آن‌ها را ترسیم و با آرایش سه‌بعدی مدل‌سازی کرد. ایزومرهای هندسی[۴] صفحۀ تقارن دارند و براثر چرخش محدود اتم‌ها حول پیوند ایجاد می‌شوند. ایزومرهای نوری[۵] تصاویر آینه‌ای همدیگرند. مثلاً ۱و۱ـ دی‌کلرواتن[۶] (CH۲ =CCl۲) و ۱و۲ـ دی‌کلروا[۷] (CHCl = CHCl) ایزومرهای ساختاری‌اند، ولی دومی ممکن است دو ایزومر هندسی داشته باشد. این امر به موقعیت اتم‌های کلر در پیوند دوگانۀ[۸] کربن ـ کربن بستگی دارد. این اتم‌ها یا در یک طرف پیوند قرار می‌گیرند یا در جهت مخالف هم، روی پیوند به مولکول متصل می‌شوند. بوتان و متیل پروپان ایزومرند. فرمول مولکولی هر دو C۴H۱۰ است، ولی آرایش فضایی اتم‌ها در مولکول‌های هر یک فرق می‌کند.

 


  1. butane
  2. methyl propane
  3. structural isomers
  4. Geometrical isomers
  5. optical isomers
  6. 1,1-dichloroethene
  7. 1,2- dichloroethene
  8. double bond