حزب دموکرات کردستان

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

حزب دموکرات کردستان
گروه‌ خودمختاری‌طلب‌ در کردستان ایران‌. در شهریور ۱۳۲۴ فرقه‌ یا حزب‌ دموکرات‌ کردستان،‌ به‌ رهبری‌ قاضی‌ محمد، با صدور بیانیه‌ای‌ در مهاباد اعلام‌ موجودیت‌ کرد. این‌ تشکیلات‌، پیش‌ از آن‌ جمعیت‌ رستاخیز کردستان‌ خوانده‌ می‌شد. در این‌ بیانیه‌، خودمختاری‌ داخلی‌، استفاده‌ از زبان‌ کردی‌ در مدارس‌ و ادارات‌، برخی‌ خواسته‌های‌ محلی‌ دیگر و نیز بعضی‌ اصلاحات‌ اجتماعی‌ و اقتصادی‌ درخواست‌ شده‌ بود. در آذر ۱۳۲۴ش، قاضی‌ محمد در تظاهراتی‌ تشکیل‌ حکومت‌ کردستان‌ را اعلام‌ کرد. در بهمن‌ همان‌ سال‌، مجلس‌ ملی‌ کردستان‌ تشکیل‌ شد و با اعلام‌ جمهوری‌ خودمختار‌ کردستان‌ در مهاباد، قاضی‌ محمد به‌ عنوان‌ صدر جمهوری‌، محمدحسین‌ سیف‌ قاضی‌ به‌ سمت‌ وزیر جنگ‌ و ملامصطفی‌ بارزانی،‌ که‌ از عراق رانده‌ شده‌ بود، به‌ عنوان‌ فرمانده‌ کل‌ ارتش‌ کردستان‌ انتخاب‌ شدند. تشکیل‌ فرقۀ‌ دموکرات‌ کردستان‌ و استقرار حکومت‌ خودمختار، با تشویق‌ و پشتیبانی‌ روس‌ها صورت‌ گرفت‌ که‌ پس‌ از پایان‌ جنگ‌ جهانی‌ دوم،‌ هنوز در ایران‌ حضور داشتند. روس‌ها مانع‌ از ورود نیروهای‌ نظامی‌ ایران‌ به‌ مناطق‌ کردنشین‌ غرب‌ کشور شدند. سرانجام،‌ در پی‌ توافق‌ نخست‌ وزیر وقت‌، احمد قوام‌، با شوروی‌ و قطع‌ حمایت‌ روس‌ها از فرقه‌، در زمستان‌ ۱۳۲۵ ارتش‌ وارد مهاباد شد. سران‌ فرقه‌ تسلیم‌ شدند و با اعدام‌ قاضی‌ محمد، سیف‌ قاضی‌ و صدر قاضی،‌ برادر قاضی‌ محمد، حکومت‌ خودمختار فرقۀ‌ دموکرات‌ پس‌ از قریب‌ یک‌ سال‌ از میان‌ رفت‌.