شیخ علی خان زند

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

شیخ علی‌خان زند (قرن ۱۲ق)

از رؤسای‌ زندیه‌ و از خویشاوندان‌ کریم‌‌خان‌ زند. در جنگ‌ با محمدحسن‌ خان‌ قاجار در مازندران‌ همراه‌ کریم‌‌خان‌ بود و در جنگ‌ با آزاد خان‌ افغان‌، از خود شجاعت نشان‌ داد، اما سرانجام‌ به‌سبب‌ کمی‌ِ نیرو گریخت و از کریم‌خان‌ کمک‌ خواست. کریم‌خان برادرش‌ اسکندر را به‌ کمک‌ او فرستاد، ولی‌ همکاری‌‌نکردن اسکندر‌خان سبب‌ شکست‌ شیخ‌ علی‌خان‌ شد و سرانجام‌ او و محمد‌خان‌ زند در نزدیک قلعۀ پری ملایر به‌دست آزاد‌خان‌ اسیر شدند، اما با تدبیر و شجاعت‌ به‌ هنگام‌ انتقال‌ به‌ ارومیه‌ گریختند. شیخ‌ علی‌‌خان‌ در ۱۱۷۰ق، مأمور انتظام‌ اصفهان‌ شد و سال‌ بعد دوباره‌ برای سرکوب‌ محمدحسن‌خان‌ مازندران‌ را تصرف‌ کرد و به‌ استرآباد رفت‌ و در مصاف‌ با محمدحسن‌خان‌، او را کشت‌. چندی بعد کریم‌خان‌ متوجه‌ شد که‌ شیخ علی‌خان‌ برات‌هایی‌ را از جانب‌ خود مُهر کرده‌ و مالیات‌ مناطق‌ زیر سلطۀ خود را گرفته است، از این‌رو فرمان به کور‌کردن او داد، ولی چند روز بعد او را بخشید و به حکومت گیلان منصوب کرد. گویند مثل معروف «شاه می‌بخشید شیخ علی‌خان نمی‌بخشید» دربارۀ اوست.