عباس قلیخان جوانشیر

عباس قلیخان جوانشیر

(نیز با نام عباس قلی خان جوانشیر معتمدالدوله، ملقب به‌ والی‌ و معتمدالدوله) دولتمرد دورۀ قاجار و نخستین وزیر عدلیه ایران، پسر ابوالفتح خان جوانشیر. ابراهیم خلیل جوانشیر پدر بزرگش بود. در دورۀ محمد شاه قاجار، او حاکم کاشان (از 1251 تا 1252ق) شد. در 1252ق از حکومت کاشان معزول و بهمن میرزا بهاء‌الدوله به جای او حاکم کاشان شد.

عباس قلیخان مدتی بیکار بود و در 1257ق به جای فضل علی خان قراباغی، حاکم کرمان شد و تا 1259ق در آن سمت بود. در 1259ق او معزول و برای بار دوم فضل علی خان که به بیگلربیگی معروف بود، به جایش منصوب شد.

پس از مرگ محمد شاه و در دورۀ ناصرالدین شاه، به مدت ده سال حاکم اردبیل و مشکین بود. (حاکم اردبیل از 1265 تا 1275ق)

ناصرالدین شاه پس از عزل میرزا آقاخان نوری از صدارت در 1275ق، با راهنمایی و مشورت جعفر مشیرالدوله ملقب به مهندس باشی که در انگلستان تحصیل کرده بود، یک کابینۀ وزراء دولتی (دارالشورای دولتی) تشکیل داد که به نوعی هیئت وزیرانش بود. ریاست شورای وزراء به میرزا جعفر خان مشیرالدوله سپرده شد. از میان شش وزیرش، عباس قلیخان جوانشیر در رأس وزارت عدلیه قرار گرفت و وزیر عدلیه شد. (از 1275 تا 1278ق)

عباس قلیخان مردی عاقل، عادل، موقر و باسیاست و در عین حال مهربان بود. او با مردم رفتاری عادلانه داشت و برخلاف دیگر حاکمان، رفتارش با مردم ناعادلانه و تجاوزکارانه نبود.