مفصل: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
Mohammadi1 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Mohammadi1 (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
مَفْصَل (joint)<br/> [[File:38352900.jpg|thumb|مَفْصَل]](به عربی: مَفصِل) محل حرکت یا اتصال اندام‌ها در جانوران دارای اسکلت<ref>skeleton </ref>. در مهره‌داران<ref>vertebrates </ref>، مفصل محلی است که دو استخوان به‌هم می‌رسند. برخی مفاصل مثل شکاف بین استخوان‌های جمجمه<ref>skull </ref>، بی‌حرکت‌‌اند. برخی دیگر از مفاصل ازجمله مفاصل خاجی ـ تهی‌گاهی<ref>sacroiliac joints </ref> در بخش تحتانی امکان حرکات بسیار محدودی دارند. بیشتر مفاصل دارای امکان حرکات نسبتاً آزادند. برخی مفاصل امکان حرکات لغزشی (سُر‌خوردن) دارند؛ از آن جمله است حرکت یک مهرۀ ستون مهره‌ها روی مهرۀ دیگر. برخی مفاصل نیز، مانند آرنج و زانو<ref>knee </ref> حرکت لولامانند دارند. (← [[ | مَفْصَل (joint)<br/> [[File:38352900.jpg|thumb|مَفْصَل]](به عربی: مَفصِل) محل حرکت یا اتصال اندام‌ها در جانوران دارای اسکلت<ref>skeleton </ref>. در مهره‌داران<ref>vertebrates </ref>، مفصل محلی است که دو استخوان به‌هم می‌رسند. برخی مفاصل مثل شکاف بین استخوان‌های جمجمه<ref>skull </ref>، بی‌حرکت‌‌اند. برخی دیگر از مفاصل ازجمله مفاصل خاجی ـ تهی‌گاهی<ref>sacroiliac joints </ref> در بخش تحتانی امکان حرکات بسیار محدودی دارند. بیشتر مفاصل دارای امکان حرکات نسبتاً آزادند. برخی مفاصل امکان حرکات لغزشی (سُر‌خوردن) دارند؛ از آن جمله است حرکت یک مهرۀ ستون مهره‌ها روی مهرۀ دیگر. برخی مفاصل نیز، مانند آرنج و زانو<ref>knee </ref> حرکت لولامانند دارند. (← [[ماهیچه دوسر]]؛ [[ماهیچه سه سر|ماهیچه سه‌سر]]). دیگر مفاصل می‌توانند با آرایش گوئی ـ کاسه‌ای در همۀ جهات حرکت کنند. مفاصل ران و شانه<ref>shoulder </ref> از آن جمله‌اند. حرکات مفصل معمولاً به کمک عضلاتی<ref>muscles </ref> ایجاد می‌شود که با زردپی‌ها<ref>tendons </ref> به استخوان متصل‌اند. انتهای استخوان‌ها را در مفاصل متحرک غضروف<ref>cartilage </ref> پوشانده است که موجب افزایش انعطاف‌پذیری و نرمی و سهولت حرکت می‌شود. این مجموعه در کیسه یا کپسولی از بافت فیبری<ref>fibrous tissue </ref> سفید و سخت قرار می‌گیرد که دارای غشایی<ref>membrane </ref> است که مایع مفصلی<ref>synovial fluid </ref> نرم‌کننده و بالشتک‌مانندی ترشح می‌کند. مفصل به کمک رباط‌ها، که استخوان را به استخوان مرتبط می‌کنند، استحکام بیشتری پیدا می‌کند. این‌گونه مفاصل را مفاصل دارای کیسۀ مفصلی<ref>synovial joints </ref> می‌نامند. در بی‌مهرگان<ref>invertebrates </ref> دارای اسکلت خارجی<ref>exoskeleton</ref>، مفاصل در محلی قرار دارند که پوشش خارجی انعطاف‌پذیر یا غشای مفصلی جانشین اسکلت خارجی شده است و امکان خم‌شدن اندام‌های حرکتی یا دیگر بخش‌های بدن در این محل را فراهم می‌کند. | ||
'''دسته‌بندی مفاصل انسانی'''. مطالعۀ کالبدشناختی مفاصل یا مفصل‌بندی<ref> articulations</ref> را مفصل‌شناسی<ref>arthrology </ref> می‌نامند. سه دسته مفصل در اسکلت انسان وجود دارد که هریک از آن‌ها ممکن است دارای دو یا چند نوع باشند. سه دسته مفصل عبارت‌اند از مفاصل فیبری (رشته‌ای)<ref>fibrous joints </ref>، غضروفی<ref>cartilaginous joints </ref>، و مفاصل دارای کیسۀ مفصلی. در مفاصل فیبری، دو استخوان به کمک دسته‌هایی از بافت فیبری متراکم به‌هم متصل می‌شوند که از سطح لخت یک استخوان به سطح دیگری کشیده شده‌اند. شکاف بین استخوان‌های مجاور در جمجمه نوعی مفصل فیبری است که در آن هیچ حرکت فعالی صورت نمی‌گیرد. مفاصل غضروفی به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. در مفاصل غضروفی اولیه<ref>synchondroses </ref>، دو قطعه استخوان با صفحۀ پیوسته‌ای از نوع غضروف شفاف به‌هم متصل می‌شوند که بازماندۀ مدل غضروفی اسکلت جنینی است. متداول‌ترین مفاصل غضروفی اولیه غضروف‌های اپی‌فیزی<ref>epiphyseal </ref> (غضروف‌های رشد<ref>growth cartilages </ref>) بین دیافیز<ref>diaphysis </ref> (محور اصلی) و اپی‌فیز<ref>epiphysis </ref> (انتهای استخوانی) در استخوان‌های بلند است. همانند شکاف‌های جمجمه، مفاصل اولیۀ اپی‌فیزی غیرمتحرک‌اند، اما با الحاق استخوان‌های مفصل قبل از ۲۵سالگی محو می‌شوند، در حالی‌که شکاف‌های جمجمه تا سن بالا محو نمی‌شود. مفاصل غضروفی ثانویه<ref>(symphysis (symphyses</ref> فقط در مقطع میانی (خط میانی) بدن وجود دارند و نقش آن‌ها اتصال دو استخوان با دیسک فیبری ـ غضروفی<ref>disc of fibrocartilage </ref> است. چنین مفاصلی در ستون مهره‌ها وجود دارند و صفحات ضخیم فیبری ـ غضروفی سطوح مسطح مهره‌ها را ازهم جدا می‌کند. مفاصل دارای کیسۀ مفصلی به‌شکلی تخصصی امکان حرکات آزاد را فراهم می‌کنند و اکثریت آن‌ها در اندام‌های حرکتی<ref>limbs </ref> واقع‌اند. در همۀ مفاصل دارای کیسۀ مفصلی، سطوح استخوانی مفصل‌شونده با غضروف پوشیده شده‌اند و کلاهک غضروفی محدب یک سطح، نزدیک بخش مقعر استخوان دیگر قرار می‌گیرد. گاه غضروف‌های مفصلی با صفحات بین مفصلیِ غضروفی ازهم جدا می‌شوند که این صفحات بین آن‌ها قرار می‌گیرد. در این حالت سطوح صفحۀ بین مفصلی<ref>interarticular plates </ref> در مقابل غضروف‌های مفصلی قرار می‌گیرد. غضروف‌های هلالی مفصل زانو از جملۀ این صفحات بین مفصلی است. مفصل را غشای مفصلی<ref>synovial membrane </ref> دربر گرفته است و کیسۀ بسته‌ای تشکیل می‌دهد که حاوی ترشحات لغزنده‌ای با نام مایع مفصلی است. سطح خارجی کیسۀ مفصلی پوششی از بافت فیبری یا رباط کپسولی دارد. کیسه مفصلی متشکل از غشای مفصلی را بورسا یا کیسه مفصلی<ref>bursae </ref> می‌نامند. این کیسه در محلی قرار دارد که مفاصل در معرض فشارند. بورسای پیش‌کشککی مفصل زانو از این جمله است. تورم بورسا را التهاب کیسۀ مفصلی<ref>bursitis </ref> می‌نامند. شکل سطوح مفصلی تنوع بسیار دارد و کروی، استوانه‌ای یا قرقره‌ای است. | '''دسته‌بندی مفاصل انسانی'''. مطالعۀ کالبدشناختی مفاصل یا مفصل‌بندی<ref> articulations</ref> را مفصل‌شناسی<ref>arthrology </ref> می‌نامند. سه دسته مفصل در اسکلت انسان وجود دارد که هریک از آن‌ها ممکن است دارای دو یا چند نوع باشند. سه دسته مفصل عبارت‌اند از مفاصل فیبری (رشته‌ای)<ref>fibrous joints </ref>، غضروفی<ref>cartilaginous joints </ref>، و مفاصل دارای کیسۀ مفصلی. در مفاصل فیبری، دو استخوان به کمک دسته‌هایی از بافت فیبری متراکم به‌هم متصل می‌شوند که از سطح لخت یک استخوان به سطح دیگری کشیده شده‌اند. شکاف بین استخوان‌های مجاور در جمجمه نوعی مفصل فیبری است که در آن هیچ حرکت فعالی صورت نمی‌گیرد. مفاصل غضروفی به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می‌شوند. در مفاصل غضروفی اولیه<ref>synchondroses </ref>، دو قطعه استخوان با صفحۀ پیوسته‌ای از نوع غضروف شفاف به‌هم متصل می‌شوند که بازماندۀ مدل غضروفی اسکلت جنینی است. متداول‌ترین مفاصل غضروفی اولیه غضروف‌های اپی‌فیزی<ref>epiphyseal </ref> (غضروف‌های رشد<ref>growth cartilages </ref>) بین دیافیز<ref>diaphysis </ref> (محور اصلی) و اپی‌فیز<ref>epiphysis </ref> (انتهای استخوانی) در استخوان‌های بلند است. همانند شکاف‌های جمجمه، مفاصل اولیۀ اپی‌فیزی غیرمتحرک‌اند، اما با الحاق استخوان‌های مفصل قبل از ۲۵سالگی محو می‌شوند، در حالی‌که شکاف‌های جمجمه تا سن بالا محو نمی‌شود. مفاصل غضروفی ثانویه<ref>(symphysis (symphyses</ref> فقط در مقطع میانی (خط میانی) بدن وجود دارند و نقش آن‌ها اتصال دو استخوان با دیسک فیبری ـ غضروفی<ref>disc of fibrocartilage </ref> است. چنین مفاصلی در ستون مهره‌ها وجود دارند و صفحات ضخیم فیبری ـ غضروفی سطوح مسطح مهره‌ها را ازهم جدا می‌کند. مفاصل دارای کیسۀ مفصلی به‌شکلی تخصصی امکان حرکات آزاد را فراهم می‌کنند و اکثریت آن‌ها در اندام‌های حرکتی<ref>limbs </ref> واقع‌اند. در همۀ مفاصل دارای کیسۀ مفصلی، سطوح استخوانی مفصل‌شونده با غضروف پوشیده شده‌اند و کلاهک غضروفی محدب یک سطح، نزدیک بخش مقعر استخوان دیگر قرار می‌گیرد. گاه غضروف‌های مفصلی با صفحات بین مفصلیِ غضروفی ازهم جدا می‌شوند که این صفحات بین آن‌ها قرار می‌گیرد. در این حالت سطوح صفحۀ بین مفصلی<ref>interarticular plates </ref> در مقابل غضروف‌های مفصلی قرار می‌گیرد. غضروف‌های هلالی مفصل زانو از جملۀ این صفحات بین مفصلی است. مفصل را غشای مفصلی<ref>synovial membrane </ref> دربر گرفته است و کیسۀ بسته‌ای تشکیل می‌دهد که حاوی ترشحات لغزنده‌ای با نام مایع مفصلی است. سطح خارجی کیسۀ مفصلی پوششی از بافت فیبری یا رباط کپسولی دارد. کیسه مفصلی متشکل از غشای مفصلی را بورسا یا کیسه مفصلی<ref>bursae </ref> می‌نامند. این کیسه در محلی قرار دارد که مفاصل در معرض فشارند. بورسای پیش‌کشککی مفصل زانو از این جمله است. تورم بورسا را التهاب کیسۀ مفصلی<ref>bursitis </ref> می‌نامند. شکل سطوح مفصلی تنوع بسیار دارد و کروی، استوانه‌ای یا قرقره‌ای است. | ||