آلدو فابریتسی

آلدو فابریتسی Aldo Fabrizi
زادروز	رم 1 نوامبر 1905م
درگذشت	رم 2 آوریل 1990م
ملیت	ایتالیایی
شغل و تخصص اصلی	بازیگر
شغل و تخصص های دیگر	فیلمنامه‌نویس و کارگردان
آثار	رم، شهر بی‌دفاع (روبرتو روسلینی - 1945)؛ پسرم پروفسور (رناتو کاستلانی - 1946)؛ زندگی در صلح (لوئیجی زامپا - 1946)؛ مهاجران (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1948)؛ فرانچسکو، دلقک خدا (روبرتو روسلینی - 1950)؛ نخستین اجتماع (آلساندرو بلازتی - 1950)؛ زندگی سگی (مونیچلی و استنو - 1950)؛ بابا مامان می‌شه (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1952)
گروه مقاله	سینما
جوایز و افتخارات	جایزۀ بهترین فیلمنامه از جشنواره کن 1952 برای پلیس‌ها و دزدها

آلدو فابریتسی

آلدو فابریتسی (رم 1 نوامبر 1905- رم 2 آوریل 1990م) (Aldo Fabrizi)

بازیگر، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایتالیایی. از بازیگران شاخص سینمای نئورئالیستی و همچنین تئاتر ایتالیا طی دهه‌های 1940م تا اواخر دهۀ 1960م بود. در طول حدود 45 سال فعالیت حرفه‌ای، از اوایل دهۀ 1940م تا اواخر دهۀ 1980م، در بیش از 90 فیلم سینمایی و فیلم و سریال تلویزیونی به عنوان بازیگر یا دوبلور حضور یافت و خود نیز فیلمنامۀ 9 فیلم سینمایی را نوشت و کارگردانی کرد.

در خانواده‌ای فقیر به دنیا آمد. از 11 سالگی به دلیل مرگ پدرش، برای تأمین معاش خانواده‌اش، مجبور به ترک تحصیل شد. در سال‌های آغازین دهۀ 1930م ابتدا به عنوان کمدین روی صحنه می‌رفت و سپس به راديو راه یافت. در اوایل دهۀ ۱۹۴۰م با ایفای نقش‌های دوم در فیلم‌های ایتالیایی به بازیگری روی آورد و با ایفای نقش کشیش شجاع فیلم رم، شهر بی‌دفاع (1945م) به شهرتی جهانی دست یافت. در پی آن، به بازی در نقش‌های دوم فیلم‌های کمدی و درام ادامه داد و در اواخر همین دهه گهگاه به نوشتن فیلمنامه و کارگردانی فیلم‌هایش نیز پرداخت. اما تجربه‌های کارگردانی او در خارج از ایتالیا انعکاس چندانی پیدا نکردند. فابریتسی در دهۀ ۱۹۳۰م به کار نمایش روی آورد و در کمدی تقلید لهجه تخصص پیدا کرد. همین امتیاز منجر به بازی در سینما و ایفای نقش در کمدی‌هایی شد که انعکاس زندگی روزمرۀ مردم فقیر و شرافتمند بودند. شخصیت‌هایی که از آدم‌های معمولی تصویر کرد، پرسونایی خشن را از او به نمایش گذاشتند. اما با ایفای نقش دون پیترو در رم، شهر بی‌دفاع، از خطر گرفتار آمدن در کلیشۀ نقش‌های پیشین گریخت و شخصیت کشیشی کاتولیک را عرضه کرد که در جبهۀ مقاومت عليه فاشیست‌ها می‌جنگد و تا لحظۀ اعدام به مبارزه ادامه می‌دهد. این‌جا بازی درخشان فابریتسی بسیار مورد توجه قرار گرفت و فیلم، با شکستن رکورد فروش گیشه، آغازگر موفقیت سینمای نئورآلیسم در سراسر دنیا شد. او با دو فیلم موفق دیگر، پسرم پروفسور و زندگی در صلح، بر بازیگری نئورآلیستی ایتالیا تاثیری بسیار عمیق برجای گذاشت. الساندرو بلازتی در نخستین اجتماع، فابریتسی را در نقش پدری نالایق به بازی گرفت، اما در همان سال، روسلینی ظاهر عجیب و غریب و هیکل چاق او را برای نمایش خصوصیات نیکلای فرانچسکو، دلقک خدا مناسب‌تر از همه یافت. فابریتسی در دهۀ ۱۹۵۰م تجربۀ فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی را ادامه داد، اما نه تنها به اعتبار خویش نیفزود، بلکه در همین دهه و دهۀ بعد در فیلم‌هایی به ایفای نقش پرداخت که به‌ندرت در خارج از ایتالیا به نمایش درآمدند. هیکل بسیار تنومندش، از سوی دیگر او را بر آن داشته بود تا نقش شخصیت‌های مضحک را به عهده بگیرد و در اواخر کارش به طنزهای سطحی و پیش پاافتاده روی آورد.

فابریتسی در جشنوارۀ فیلم کن 1952م جایزۀ بهترین فیلمنامه را برای پلیس‌ها و دزدها (ساختۀ ماریو مونیچلی و استنو) دریافت کرد.

برخی از آثار سینمایی

• الماس اسرارآميز (ماریو ماتولی - 1943م)
• سیرک (ماریو ماتولی - 1944م)
• رم، شهر بی‌دفاع (روبرتو روسلینی - 1945م)
• پسرم پروفسور (رناتو کاستلانی - 1946م)
• زندگی در صلح (لوئیجی زامپا - 1946م)
• مهاجران (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1948م)
• فرانچسکو، دلقک خدا (روبرتو روسلینی - 1950م)
• خوش آمدید، بزرگوار! (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1950م)
• نخستین اجتماع (آلساندرو بلازتی - 1950م)
• زندگی سگی (مونیچلی و استنو - 1950م)
• خانوادۀ پاساگوآی (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1951م)
• خانوادۀ پاساگوآی ثروتمند می‌شود (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1952م)
• بابا مامان می‌شه (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1952م)
• همه مستأجر هستیم (ماریو ماتولی - 1953م)
• یکی از آن‌ها (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1953م)
• از زندگی و عشق (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1954م)
• تراموایی را دزدیدند (نویسنده، کارگردان و بازیگر - 1954م)
• دوناتلا (مونیچلی - 1956م)
• گارد، گارد مخصوص گروهبان و مارشال (مائورو بولونینی - 1956م)
• مستکبرها (ماتولی - 1958م)
• از پا افتاده‌ها (استنو - 1959م)
• یک سرباز و نصفی (استنو - 1960م)
• سه گاز از سیب (آلوین گانتسر - 1967م)
• همۀ ما این‌قدر همدیگر را دوست داشتیم (اتوره اسکولا - 1971م)
• جووانی بی خیال (مارکو کولی - 1985م)

---