آمالتیا
آمالْتیا (Amalthea)
در اخترشناسی[۱]، قمر[۲] کوچک سیارۀ مشتری[۳] و سومین قمر شناخته‌شده از سمت ابرهای فوقانی این سیاره[۴]. در هر روزِ زمینی، دوبار مشتری را در ارتفاع ۱۸۱هزار کیلومتری دور می‌زند. این قمر در مداری تقریباً دایره‌ای، و به موازات استوای مشتری می‌گردد. آمالتیا شکل بی‌قاعده‌ای دارد: طولانی‌ترین ضلع آن حدود ۲۷۰ کیلومتر، و کوتاه‌ترین ضلع آن ۱۵۰ کیلومتر طول دارد. پنجمین قمر بزرگ مشتری است، با این اندازه‌اش فقط یک‌پانزدهم اروپا، قمر بزرگ بعدی مشتری، و یک‌چهاردهم ماه زمین است. از ساختار درونی یا ترکیب آن چندان اطلاعی در دست نیست، اما چگالی[۵] آن نشان می‌دهد که آمیزه‌ای از یخ و سنگ است. رنگ سطح آمالتیا سرخ روشن است و احتمالاً ناشی از گوگردی است که از قمر همسایه‌اش، ایو[۶]، فروریخته است. به شدت دهانه‌دار است و بزرگ‌ترین دهانه‌های آن عبارت‌اند از پان[۷] با حدود ۱۰۰ کیلومتر قطر و هشت کیلومتر عمق، و گایا[۸] با ۸۰ کیلومتر قطر و ۱۶ کیلومتر عمق. این قمر بیشتر از حدی که از خورشید دریافت می‌کند، گرما می‌تاباند. علت آن احتمالاً نیروهای کِشندی[۹] است که آن را می‌کِشند، می‌فشرند، و گرمایش اصطکاکی تولید می‌کنند. نیروهای الکتریکی حاصل از حرکت آمالتیا از میان میدان مغناطیسی[۱۰] پُرقدرت مشتری نیز ممکن است در این امر مؤثر باشند. آمالتیا را اخترشناس امریکایی، ادوارد بارنارد[۱۱]، در ۱۸۹۲م کشف کرد. این آخرین قمر منظومۀ خورشیدی[۱۲] بود که مستقیماً با تلسکوپ[۱۳]، و نه از راه بررسی عکس‌های تهیه‌شده با تلسکوپ، کشف شد. نام این قمر از شخصیت اساطیری یونان و روم اخذ شده است: حوری دریایی و پرستار خردسالی زئوس[۱۴]، که در اساطیر رومی به ژوپیتر[۱۵] معروف است و نیز، بُزی جادویی است که این ایزد را در خردسالی شیر داد.