آگریپا، مارکوس ویپسانیوس (ح ۶۳ـ۱۲پ م)
آگْریپا، مارکوس ویپسانیوس (ح ۶۳ـ۱۲پ‌م)(Agrippa, Marcus Vipsanius)
سردار و دریاسالار رومی. در مبارزات موفقیت‌آمیز و به قدرت رسیدن امپراتور اوگوستوس نقش مهمی داشت؛ فرمانده ناوگان پیروز او در نبرد آکتیوم[۱] بود و با یولیا[۲]، دختر اوگوستوس، ازدواج کرد. آگریپا از ثروت هنگفت خود به سود مردم روم و حکومت اوگوستوس استفاده کرد؛ احداث معبد پانتئون[۳]۳ و نیز پلی جدید بر روی رود تیبر[۴] و بنانهادن نخستین حمام‌های عمومی از کارهای اوست. او همچنین شبکۀ فاضلاب را بازسازی کرد و، با احداث آبراه‌ها و طراحی شبکۀ جدیدی برای توزیع آب، خدمات آبرسانی را در رُم بهبود بخشید. آگریپا، درپی قتل یولیوس سِزار[۵]، با اوکتاویانوس[۶] (بعداً اوگوستوس)، که در آپولونیا[۷] هم‌شاگردی بودند، به رُم رفت و در تشکیل سپاهی از سربازان قدیمی و هواداران سِزار به او کمک کرد؛ اگرچه نقش مهمی در مبارزه با بروتوس[۸] و کاسیوس[۹] نداشت، اما عامل اصلی پیروزی قاطع اوکتاویانوس در نبردهای دریایی، نخست بر سکستوس پومپیوس[۱۰] در ۳۶پ‌م، سپس بر مارکوس آنتونیوس[۱۱] در ۳۱پ‌م، به‌شمار می‌رفت. پیشرفت او سریع بود؛ در ۴۰پ‌م پرایتور[۱۲]، در ۳۷پ‌م کنسول[۱۳]، در ۳۳پ‌م آیدیلیس[۱۴]، و در ۲۷ـ۲۸پ‌م بار دیگر کنسول شد، بدین ترتیب قانونی را که تصریح می‌کرد که بین دو بار احراز منصب کنسولی باید دَه سال فاصله باشد، نقض کرد. در ۲۹پ‌م به اوکتاویانوس در اصلاح سنا کمک کرد، برخی از اعضا را اخراج کرد و شمار جدیدی را برگزید. آگریپا در سراسر عمر اوگوستوس به او وفادار ماند و اوگوستوس نیز هنگام بیماری در ۲۳پ‌م انگشتر مُهر خود را به علامت جانشینی به آگریپا بخشید، و پس از بهبود حالش آگریپا را به فرمانداری نیمۀ شرقی امپراتوری گماشت، دخترش یولیا را به عقد او درآورد، و تصریح کرد که پسران آگریپا، گایوس[۱۵] و لوسی‌یوس سزار[۱۶]، ولیعهدان او هستند. در ۱۸پ‌م، آگریپا علاوه بر احراز مقام پروکنسولی[۱۷]، اختیارات تریبونی[۱۸] نیز گرفت و عملاً مقامی برابر اوگوستوس یافت.