اجتماع امر و نهی
اجتماع اَمر و نَهی
اصطلاحی در اصول فقه. مسئله اساسی در اجتماع امر و نهی این است که آیا اجتماع امر و نهی در شیء واحد شخصی ممکن است یا نه؟ فی‌المثل شارع می‌تواند بگوید فلان نماز را در فلان جا (به‌طور مشخص) بخوان و در همان حال از خواندن آن نهی کند. البته همه اتفاق نظر دارند که امر به یک عمل و نهی از همان عمل، بدون اختلاف جهت، محال است. لکن اگر جهت و عنوان فرق کند، اختلاف نظر وجود دارد. فی‌المثل اگر کسی در مکان غصبی نماز بخواند عمل او از این حیث که نماز است، امر دارد و به آن امر می‌شود و همان عمل از این حیث که غصب است، حرام است و از آن نهی می‌شود. در این گونه از موارد، که یک عمل دو حیث یا دو عنوان پیدا می‌کند، اختلاف است که آیا اجتماع امر و نهی ممکن است یا نه؟ برخی گویند ممکن است. چون امر به یک عنوان و نهی به عنوان دیگر تعلق گرفته است و مکلّف با اختیار و انتخاب بد خود موجب این اجتماع شده است. امتناعیون می‌گویند چنین تکلیفی محال است، چون متعلق تکلیف در خارج یکی است و تعدد عنوان موجب تعدد مُعَنْوَن نمی‌شود، درنتیجه ارادۀ انجام‌دادن (امر) و ارادۀ انجام‌ندادن (نهی) در یک چیز محال است.