ادات (منطق)
ادات (منطق)
ادات اتصال یا ادات شرط. اداتی که در قضیۀ شرطیۀ متصله بر سر مقدم درمی‌آید و آن را به تالی پیوند می‌دهد، مانند «اگر» در قضیۀ «اگر خورشید برآید، زمین روشن می‌شود».
ادات عناد یا ادات انفصال. در اصطلاح منطق، اداتی است که در قضیه(های) شرطیۀ منفصله به منزلۀ رابط به‌‌کار می‌رود و اجزای قضیه را از هم می‌گسلد و بین آن‌ها ناسازگاری پدید می‌آورد، مانند لفظ «یا» در قضیۀ «هر عدد یا فرد است یا زوج».
ادات جزای شرط. در اصطلاح منطق، اداتی که در قضیه(های) شرطیۀ متصله بر سر تالی درمی‌آید و آن را به مقدم پیوند می‌دهد، مانند حرف «ف» متصل به «النهار» در قضیۀ «اذا طلعت‌الشمس، فالنهار موجود» (چون خورشید برآید، آن‌گاه روز پدید آمده است).
ادات زمانی یا رابطۀ زمانی. لفظی که گذشته از پیونددادن موضوع به محمول، دارای مفهوم زمان نیز هست و بر پیوندداشتن نسبت حکمیه به یکی از سه زمان گذشته، حال یا آینده دلالت دارد. مانند فعل «بود» که اِسناد موضوع به محمول را در زمان گذشته بیان می‌دارد.
ادات غیر زمانی یا رابطۀ غیر زمانی. اداتی که بدون دلالت بر معنی زمان، محمول را به موضوع پیوند می‌دهد، مانند «است» در قضیۀ «هوا گرم است» که گرمی را به‌طور مطلق به هوا نسبت می‌دهد.
ادات جدل. توانایی‌هایی است در تشخیص و تبیین پاره‌ای از امور که جدل به تحصیل آن حاصل آید. به چهار قسم تقسیم می‌شود: ۱. توانایی تعیین و تشخیص اقسام قضایای مشهوره؛ ۲. توانایی شرح و بیان امور مشابه؛ ۳. توانایی تشخیص وجوه افتراق میان دو امر مختلف؛ ۴. توانایی تشخیص وجوه اجتماع میان دو امر مختلف.