ادای

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

اَدّای‌

(تادی‌ مقدس‌، تادِئوس‌، طاطاووس) فرستادۀ‌ مسیح‌ به‌ دربار اَبگَر پنجم‌، شاهک‌ اسروئنّه‌. به‌ روایت‌ موسی‌ خورنی،‌ پس‌ از عروج‌ عیسی‌، توماس‌ حواری‌، تادیوس‌ را که‌ یکی‌ از ۷۰ حواری‌ بود، برای‌ معالجۀ‌ ابگر می‌فرستد و تادیوس‌ پس‌ از معالجۀ‌ ابگر و دیگر بیماران‌ و همچنین‌ گروانیدن‌ مردم‌ ادسا به‌ مسیحیت‌، شخصی‌ به‌ نام‌ آدده‌ را که‌ حریرباف‌ و کلاهدوز بود به‌ جای‌ خود در ادسا به‌ مسند اسقفی‌ می‌نشاند. پس از مرگ مسیح، ادای‌ ابگر را شفا می‌بخشد. سپس‌ مردم‌ شهر به‌ مسیحیت‌ روی‌ می‌آورند و معبدها را می‌بندند. پس‌ از مرگ‌ ابگر، قلمرو فرمانروایی‌ او به‌ دو بخش‌ تقسیم‌ شد. اَننون‌، پسر ابگر در ادسا تاجگذاری‌ کرد و خواهرزاده‌اش‌ به‌ نام‌ سندروگ‌ به‌ حکومت‌ ارمنستان‌ رسید. اَننون‌ چون‌ فضیلت‌ و تقوای‌ پدرش را به‌ ارث‌ نبرده‌ بود، معبدها را از نو گشود و به‌ ادای‌ پیغام‌ داد تا برایش‌ کلاهی‌ از ململ‌ زربفت،‌ به‌ شکلی که‌ در گذشته‌ برای‌ پدرش‌ می‌دوخت‌، تهیه‌ کند. ادای‌ پاسخ‌ داد که‌ دست‌های‌ او برای‌ سر نالایقی‌ که‌ به‌ عیسی‌، خدای‌ زنده‌، سجده‌ نمی‌کند کلاه‌ نخواهد دوخت‌. اننون‌ نیز دستور داد تا پاهای‌ ادای‌ را با شمشیر قطع‌ کنند. این‌ حادثه‌ سبب‌ شهادت‌ او شد. آرامگاه‌ ادای‌ در سمت‌ راست‌ محراب‌ سنگی‌ کلیسای‌ تادی‌ (از قرن ۱۰م‌) که‌ بیشتر به‌ کلیسای‌ طاطاووس‌ و قره‌ کلیسا معروف‌ است‌، در دهکدۀ‌ قره‌ کلیسای‌ دهستان‌ چالدران‌ شهرستان‌ ماکو بر فراز تپه‌ای‌ قرار دارد. این‌ بنا که‌ از قدیمی‌ترین‌ کلیساهای‌ جهان‌ است‌ و احتمالا بنای‌ اصلی‌ آن‌ در سال‌ ۶۸م در محل‌ یک‌ معبد ساخته‌ شده‌ است‌ و در قرن ۳م‌ شکل‌ نهایی‌ خود را یافته‌ است‌، دارای‌ گنبد هرمی‌ شکل‌ ۱۲ ترک‌ است‌. ارمنیان‌ ایران‌ تابستان‌ هر سال‌ چند روز در اطراف‌ قره‌ کلیسا چادر می‌زنند و با آیین‌های‌ باشکوه‌ بزرگداشت‌، حیات‌ تازه‌ای‌ به‌ این‌ مکان‌ تاریخی‌، که‌ در پیوند با مسیحی‌ شدن‌ ارمنستان‌ است‌ می‌بخشند.