از گذشته ادبی ایران (کتاب)
از گذشته‌ی ادبی ایران
(عنوان فرعی: مروری بر نثر فارسی- سیری در شعر فارسی با نظری بر ادبیات معاصر) پژوهشی تاریخی درباره‌ی ادبیات فارسی، از عبدالحسین زرین‌کوب. این پژوهش اگرچه صورت گونه‌ای از تاریخ ادبی ایران را دارد، ولی از همه حیث در چارچوب آن نمی‌گنجد و فراتر از محدوده‌ی تاریخ ادبی، ناظر به شناخت عوامل و اسبابی است که در پیدایش میراث فرهنگ ایرانی تأثیر داشته‌اند.
در این کتاب بدون این‌که فصل‌بندی مشخصی داشته باشد، طی سیری تاریخی تحولات نظم و نثر در دو مبحث جداگانه بررسی شده است و نویسنده تلاش کرده علاوه بر بررسی فرآیند تحول در شعر و نثر فارسی، چه‌گونگی بالندگی و فزایندگی فرهنگ ایران در سده‌های گذشته را تصویر کند. بخش‌های پایانی کتاب درباره‌ی ادبیات معاصر است که سعی شده مختصر و کوتاه باشد. بررسی ادبیات معاصر، شامل کسانی است که در شمار درگذشتگان درآمده‌اند.
از گذشته‌ی ادبی ایران جز مقدمه‌‌ی مختصر مولف و بخش‌های کتابنامه و نمایه (که این دو در انتهای کتاب قرار دارند)، شامل 92 بخش (مقاله) می‌شود. زرین‌کوب در تالیف این کتاب از منابع مهمی چون از صبا تا نیما (یحیی آرین‌پور)، از نیما تا روزگار ما (یحیی آرین‌پور)، تاریخ نظم و نثر در ایران تا پایان قرن دهم (سعید نفیسی)، ادوار شعر فارسی (محمدرضا شفیعی کدکنی) و خاصه کتاب سبک‌شناسی (محمدتقی بهار) بهره‌های زیادی برده است. از مجموع مقالات کتاب، 52 مقاله‌ی نخست به بررسی سیر تحول نثر فارسی از آغاز ادبیات زبان دری تا اواخر دوره‌ی قاجار و آغاز رمان‌نویسی اختصاص دارد. باقی بخش‌ها نیز (جز مقاله‌ی پایانی که به شعر معاصر پرداخته) وضعیت پیدایی و تحول شعر فارسی دری را تا دوره‌ی معاصر مورد کنکاش قرار داده است. در چند مقاله‌ی معدود و مختصر این بخش نیز به قیاس ویژگی‌های شعر عرب و فارسی و تاثیر این دو بر هم پرداخته شده است.
از گذشته‌ی ادبی ایران نخستین بار در سال 1375 توسط انتشارات الهدی در 576 صفحه منتشر شده و چاپ‌های بعدی کتاب نیز (دوم و سوم) با همان حجم و بدون تغییرات توسط انتشارات سخن با جلد سخت و نهایتا آخرین چاپش (چهارم) نیز در سال 1395 توسط الهدی ارائه گردیده است.