بدر، احمد (۱۲۸۷ق ـ۱۳۰۹ش)
بَدِر، احمد (رشت ۱۲۸۷ ـ تهران ۱۳49ق)
| احمد بدر | |
|---|---|
| زادروز |
رشت ۱۲۸۷ق |
| درگذشت | تهران ۱۳49ق (۱۳۰۹ش) |
| ملیت | ایرانی |
| شغل و تخصص اصلی | سیاستمدار |
| لقب | نصیرالدوله |
| دوره | قاجار و پهلوی |
| آثار | مدارس دوره او: دارالمعلمین (۹۸ـ۱۲۹۷ش ) و دارالمعلمات تهران (۹۹ـ۱۲۹۷ش ) |
| گروه مقاله | تاریخ ایران |
(نیز با نام: میرزا احمد خان نصیرالدوله یگانه، ملقب به نصیرالدوله) از رجال دورۀ قاجار و دولتمرد عصر پهلوی، پسر میرزا عبدالوهاب خان آصف‌الدوله شیرازی. او از پیشگامان آموزش و پرورش مدرن در ایران بود. زبان و ادبیات فارسی و عربی را آموخت و شیوۀ نگارش و خوشنویسی را فراگرفت و به زبان فرانسه نیز مسلط شد. ابتدا پدرش "نصیرالدوله" لقب داشت و پس از آن‌که در ۱۳۰۱ق ملقب به "آصف‌الدوله" شد، همان موقع از طرف ناصرالدین شاه لقب نصیرالدوله به میرزا احمد خان رسید. در سمت‌های دولتی منشأ خدماتی گردید. در زمان ناصرالدین شاه به‌عنوان منشی دربار برگزیده شد و پس از قتل شاه قاجار، در ۱۳۰۵ق وارد وزارت خارجه شد. پس از مأموریت میرزا جواد خان سعدالدوله، او مدت چهار سال وزیر مختار ایران در بلژیک بود و تا انقلاب مشروطه در این سمت باقی ماند.
وی چندین سفر به اروپا رفت و در اواخر ۱۳۳۴ق، مدتی نیز معاون وزارت خارجه در کابینۀ اول حسن وثوق (وثوق‌الدوله) بود؛ به واسطۀ وثوق‌الدوله که وزیر امور خارجه بود و بستگی با او (نصیرالدوله برادر زن وثوق‌الدوله بود.) پس از آن، سرپرست وزارت خارجه شد. در کابینهٔ دوم وثوق‌الدوله نیز او وزارت معارف و علوم را عهده‌دار شد (۱۳۳۶ق). میرزا احمد خان مدتی نیز رئیس دیوان عالی کشور بود. پس از سقوط دولت وثوق‌الدوله، او مدتی به اروپا رفت و در ۱۳۰۴ش به ایران بازگشت. پس از روی کار آمدن رضا شاه، او در انتخابات دورۀ ششم مجلس شورای ملی، نمایندۀ مردم سیرجان شد (۱۳۰۵ش)، اما پیش از افتتاح مجلس، حسن مستوفی‌الممالک او را به وزارت معارف برگزید.
میرزا احمد خان در 62 سالگی بر اثر سکته (همچون پدرش) درگذشت و در صحن عبدالعظیم به خاک سپرده شد.
نصیرالدوله مردی ادیب و کتاب‌دوست و مشوق علم و هنر بود و برای توسعۀ مدارس عده‌ای از دانش آموزان را به اروپا روانه کرد. مدارس دارالمعلمین (۹۸ـ۱۲۹۷ش) و دارالمعلمات تهران (۹۹ـ۱۲۹۷ش) از تأسیسات دورۀ اوست.