بندهش

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

بُنْدَهِش

(یا: بُنْدَهِشْن؛ در فارسی میانه به معنای بنیاد آفرینش یا آفرینش آغازین) تحریر نهایی به‌دست فرنبغ‌دادگی یا دادویه، کتابی به فارسی میانه، در اساطیر و باورداشت‌های زردشتی. احتمالاً در اصل زند آگاهی (← زند) نام داشته و خزانۀ دانش و معلومات زردشتی براساس ترجمه و تفسیر اوستا است. کتاب در ۳۶ فصل (ح ۳۶,۰۰۰ واژه) دربردارندۀ سه موضوع اساسی است: آفرینش جهان، مشتمل بر اسطوره‌های آفرینش، تاریخ اساطیری و واقعی ایرانیان از پیشدادیان تا رسیدن تازیان و مطالبی مانند جهان‌شناسی، اخترشناسی، فهرست نام رودها، کوه‌ها، گیاهان و جانوران. گردآوری و تألیف اولیۀ آن در اواخر دورۀ ساسانی انجام گرفته است. دو تحریر از بندهش در دست است؛ یکی تحریر مفصل، به نامِ بندهش ایرانی/ بندهش بزرگ و دیگری تحریر مختصر و خلاصه، معروف به بندهش هندی. دست‌‌نویس کامل کتاب را تهمورس دینشاه انکلساریا در بمبئی به‌چاپ رسانده است. مهرداد بهار متن پهلوی بندهش ایرانی را به زبان فارسی برگردانده است. (تهران، ۱۳۶۹ش).