جهانگير ميرزا
جهانگير ميرزا (خوی 1225- تبریز 1269ق)
شاهزادۀ ايرانی و تاريخ‌نويس. او پسر سوم عباس ميرزا نايب‌السلطنه، و نوۀ فتحعلی شاه قاجار بود. تحت توجه و تربيت خاص پدرش رشد و پرورش پيدا كرد و به فرمانروايی خوی و سلماس و اميری لشكر آن‌ها انتخاب شد. مادرش دختر يار محمد بيگ، از خان‌های بزرگ طايفه تركمان آذربايجان بود. او سرداری دلير و باكفايت و محبوب نظامی‌ها بود. در برقراری نظم و امنيت به مرزهای كشور توانمند بود.
جهانگير ميرزا در دورۀ دوم جنگ‌های ايران و روس حضور داشت. پس از جنگ ايران و روس، فرماندهی قلعه اردبيل و حفاظت از مرزها به او محول شد. در 1242ق مأموريت حفاظت از قلعه‌های ايروان و عباس آباد به او محول شد. در 1246ق حاكم خوی شد. در ارومیه، اشرار را سركوب و برادرش مصطفی قلی ميرزا را به عنوان نايب‌الحكومه اروميه منصوب كرد. پس از مرگ عباس ميرزا در 1249ق و وجود ناامنی در مرزهای آذربايجان، او با چهار هزار سرباز، به فرونشاندن آشوب‌ها مبادرت كرد.
پس از مرگ فتحعلی شاه در 1250ق، او برای استقبال از شاه جديد، محمدشاه (برادر تنی خودش) به ميانه رفت، اما قائم مقام فراهانی، با وانمود كردن اين كه او در صدد آسيب زدن به شاه جدید است، شاه را به كشتن جهانگير ميرزا ترغيب كرد. اما در نهایت سبب شد كه محمدشاه دستور دهد وی و دیگر برادرانش (خسرو ميرزا، احمد ميرزا، مصطفی قلی ميرزا) را دستگير کنند و به كور کردن جهانگیر میرزا اكتفا كرد.
دو سال بعد، آن سه را به قلعه تويسركان فرستادند. پس از مرگ محمد شاه، ناصرالدين شاه به تشويق اميركبير عموهايش را آزاد کرد. در شهريور 1229ش، جهانگير ميرزا از طرف ناصرالدين شاه به حكومت خوی منصوب شد. او در ارديبهشت 1232ش با اجازه گرفتن از شاه قصد سفر به مكه كرد، اما در ميان راه بيمار شد و در تير همان سال در تبريز فوت كرد. او را در مقبره‌ای كه خودش بنا كرده بود، در قم دفن كردند. پس از وی، فرزندان و نوادگانش سال‌های سال در قلعه تويسركان زندگی می‌كردند.
جهانگير ميرزا بعد از آزاد شدن از يوغ محمد شاه، به تحصيل علوم عربی و نيز ترجمه و تأليف پرداخته بود. برخی از آثار شاخص او عبارت‌اند از: ترجمۀ آثار البلاد و اخبار العباد به فارسی؛ تألیف کتاب تاریخ نو؛ تأليف طرائف الظرائف؛ رساله در علم عروض.