سالهای ابری (کتاب)
عنوان رمانی در گونه‌ی خود-زندگی‌نامه از علی‌اشرف درویشیان. «سالهای ابری» که پس از «سلول 18» دومین و آخرین رمان منتشرشده‌ی درویشیان است، نخستین بار سال 1370 توسط نشر اسپرک در چهارجلد (مجموعا 2269 صفحه) و بعد از چاپ دوم، در نوبت‌های متعدد توسط نشر چشمه تجدید چاپ شده است. در آخرین چاپ رمان تاکنون (دوازدهم، 1398- 1399)، چهارمجلد کتاب در دوجلد با جلد سخت تهیه و منتشر شده است. حوادث رمان که به شیوه‌ی راوی- قهرمان روایت می‌شوند در کرمانشاه، فاصله‌ی بین سالهای دهه‌ی 1320 تا سال 1357 (پیروزی انقلاب اسلامی)، رخ می‌دهند.
شخصیت‌های اصلی و مهم رمان: شریف (جوان مبارز)؛ حامد (دایی کوچک شریف)؛ بی‌بی (مادربزرگ شریف)؛ آقامرتضی (کارگر چاپخانه)
پیرنگ
شریف (راوی داستان) پسرک خردسال با پدر و مادر، دو برادرش (لطیف و بشیر)، مادربزرگ، دایی‌هایش (حامد و سلیم) و عموالفت (شوهر مادربزرگ) در دو اناق کوچک در محله‌ای فقیرنشین زندگی می‌کنند. پدرش دکان کوچک آهنگری دارد و عموالفت شغل دائمی و مشخصی ندارد. وقتی دایی‌حامد را به سربازی می‌برند، جنگ سراسر دنیا را گرفته است. در جنگ سربازان ایرانی شکست می‌خورند و در کوه‌های گیلان‌غرب پراکنده می‌شوند. افرادی از خانواده به دنبال حامد می‌روند و او را زخمی و گرسنه به خانه برمی‌گردانند. در سالهای قحطی پس از جنگ مردان خانواده موفق می‌شوند شغلی در شرکت نفت به دست بیاورند. اما همه یا به دلیل مشاجره با کارفرمای انگلیسی یا شرکت در اعتصاب کارگران اخراج می‌شوند. پس از مدتی شریف با پولی که از دستفروشی به دست آورده به مدرسه می‌رود. در سالهای بعد دایی‌سلیم بعد از کودتای 28 مرداد مدتی به زندان می‌افتد و دایی‌حامد و پدر شریف به کار قاچاق تریاک رو می‌آورند. پدر دستگیر و به ناچار وضعیت خانواده حتی پس از آزادی او بدتر می‌شود. شریف بعد از گذراندن دوره‌ی اول متوسطه به دانشسرای مقدماتی می‌رود. پس از فارغ‌تحصیلی برای کار آموزگاری به گیلان‌غرب می‌رود و سال بعد به اعتصابی که معلمان تهرانی راه انداخته‌اند می‌پیوندد، به همین علت او را به مکانی دیگر منتقل می‌کنند. یکی دوسال بعد شریف با گذراندن کنکور وارد دانشسرای عالی می‌شود و همراه با دانشجویان دیگر در تظاهرات دانشجویی شرکت می‌کند. پس از فارغ‌التحصیلی مجددا به زادگاهش برمی‌گردد و با دوستش توسط ماموران امنیتی دستگیر و بعد از مدتی آزاد می‌شوند. از آن به بعد شریف شروع به انتشار اعلامیه‌هایی درباره‌ی وضعیت زندانیان سیاسی می‌کند و دوباره به زندان می‌افتد. او بعد از آزادی از زندان با آگاهی‌ای که نسبت به مسائل سیاسی به دست آورده شروع به نوشتن رمان‌هایی با درونمایه‌های مبارزاتی می‌کند، اما هیچ یک از کتاب‌هایش اجازه‌ی انتشار پیدا نمی‌کنند. او نهایتا در سالهای آخر حکومت پهلوی برای چندمین بار زندانی می‌شود. روز سوم آبان 1357 اولین گروه زندانیان سیاسی در تهران آزاد می‌شوند و شریف یکی از آنهاست.
شرح و تفسیر مختصر
نویسنده در این رمان با استفاده از خاطرات و نقل قول‌های پدر، مادر، مادربزرگ و دیگران زندگی چند نسل پیش از خود و هم‌نسلانش را که همه از طبقات تهیدست جامعه هستند بازگو می‌کند. افرادی که در نظام ارباب- رعیتی زاده شده و رشد کرده و اسیر فقر، خرافات و آداب و رسوم ناقص خودند و دست و پا زدن و تغییر محل زندگی از روستا به شهرهای کوچک و بزرگ هم تغییری در شکل زندگی آنها ایجاد نمی‌کند. چرا که افراد این طبقه در شهر هم اسیر نظامی بزرگ‌تر و پیچیده‌ترند که جز استثمار و نهایتا خرد و نابود کردن آنها برایشان نتیجه‌ای ندارد. درویشیان در این رمان، که به شکلی خود_زندگی‌نامه‌ی اوست، به صورت خاص به اعتراض‌ها، مقاومت‌ها و مبارزه‌هایی پرداخته که افراد طبقه‌ی فرودست (چه به صورت فردی و چه گروهی) در دوره‌ای طولانی از تاریخ ایران تا انقلاب سال 1357 علیه طبقه‌ی استثمارگر فرادست انجام دادند و همه با شکست مواجه شدند.