سعد بن علی قمی

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

سعد بن علی قمی (نیمه‌ی دوم قرن ۵- 516ق)

(نام کامل: شرف‌الدین سعد بن علی بن عیسی قمی، ملقب به وجیه‌الملك و مشهور به ممیسه یا مهیسه یا مامیسا) دولتمرد ایرانی. از مردم یکی از روستاهای قم بوده است. در جوانی از قم به بغداد رفت و در سلک ملازمان مهذب‌الدین كمیج، كه سپهسالار لشكر ملکشاه سلجوقی بود، درآمد. در سال ۴۸۱ق که رعایای مرو از عامل حکومت شکایت کردند، خواجه نظام‌الملک حکومت مرو را به شرف‌الدین سپرد و دستور داد در منشوری که برای این کار نوشتند وی را وجیه‌الملک لقب دادند. شرف‌الدین مدت ۴۰ سال در این سمت باقی بود. بعد از آن صاحب دیوان ترکان‌ خاتون (تاج‌الدین خاتون سَفَریه)، مادر سلطان سنجر، شد. بعد از مرگ شهاب‌الدین عبدالرزاق طوسی (برادرزاده‌ی خواجه نظام‌الملک)، به مقام وزارت سنجر رسید ولی بیش‌تر از سه‌ ماه وزارت نکرد. چرا که براثر بیماری سختی درگذشت و به خاطر شیعی‌مإهب بودنش در مشهد امام رضا (ع) به خاك سپرده شد.

شرف‌الدین ابوطاهر مردی امین و متدین بود و امیر معزی در مدح او قصایدی پرداخته است. از جمله قصیده‌ی معروف او به مطلع:

ای ساربان منزل مكن جز در دیار یار من تا یك زمان زاری كنم بر ربع و اطلال و دمن



  • حبیب‌السیر، غیاث‌الدین خواندمیر؛ به کوشش محمد دبیرسیاقی
  • دستورالوزراء، خواجه غیاث‌الدین بن همام‌الدین خوندمیر؛ تصحیح سعید نفیسی
  • آثارالوزراء، سیف‌الدین حاجی بن نظام عقیلی؛ به كوشش جلال‌الدین محدث ارموی