سنگ دگرگونی
سنگ دگرگونی (metamorphic rock)
سنگی که شکل اصلی، بافت، یا مجموعه کانی‌های آن براثر فشار یا حرارت تغییر کرده است. مثلاً ممکن است سنگ آهک[۱] براثر حرارت به سنگ مرمر[۲]، و شیل[۳] براثر فشار به اسلیت[۴] تبدیل شوند. چارلز لایل[۵]، زمین‌شناس اسکاتلندی، این اصطلاح را در ۱۸۳۳ وضع کرد. دگرگونی[۶] بر دو نوع اصلی است. دگرگونی حرارتی[۷] یا دگرگونی مجاورتی[۸] که براثر پخته‌شدن سنگ‌های جامد[۹] در مجاورت توده‌ای آذرین[۱۰] (سنگ مذاب[۱۱] یا ماگما[۱۲]ی موجود در شکافِ پوستۀ[۱۳] زمین) روی می‌دهد. این نوع دگرگونی، ازجمله، علت تبدیل سنگ آهک به مرمر است. دگرگونی ناحیه‌ای[۱۴] حاصل حرارت و فشارهای بسیار زیاد، همراه با تدفین[۱۵]، حرکات، و برخورد[۱۶] صفحات زمین‌ساختی[۱۷] است (← زمین‌ساخت صفحه‌ای). این نوع دگرگونی، ازجمله، موجب تبدیل شیل به اسلیت می‌شود. نوع سوم دگرگونی ضربه‌ای[۱۸] است که براثر اعمال فشار شدید و ناگهانی بر سنگ‌ها، مانند فشار ناشی از برخورد شهاب‌سنگ‌ها، روی می‌دهد. اصولاً سنگ‌های دگرگونی ترکیب شیمیایی مشابهی با سنگ آغازین دارند، اما از آن‌جا که کانی‌های متفاوت در فشار و دماهای متفاوت پایدارند، عموماً این سنگ‌ها مرکب از کانی‌های دگرگونی متفاوت‌اند. دگرگونی در بافت سنگ نیز تغییراتی ایجاد می‌کند.