شریعتی، علی (مزینان ۱۳۱۲ـ لندن ۱۳۵۶ش)
شریعتی، علی (مزینان ۱۳۱۲ـ لندن ۱۳۵۶ش)
| علی شریعتی | |
|---|---|
| زادروز |
مزینان 1312ش |
| درگذشت | لندن 1356ش |
| ملیت | ایرانی |
| تحصیلات و محل تحصیل | دکترای قدیس‌شناسی- دانشگاه پاریس |
| شغل و تخصص اصلی | روشنفکر مذهبی |
| شغل و تخصص های دیگر | نویسنده- مترجم- مبارز سیاسی |
| آثار | فاطمه فاطمه است- کویر |
| گروه مقاله | دین اسلام |
نویسندۀ ایرانی، مترجم، روشنفکر مذهبی و مبارز سیاسی. پدرش استاد محمد تقی شریعتی مزینانی از مفسران قرآن و نویسندگان دینی و مؤسس «کانون نشر حقایق اسلامی» در مشهد بود. علی شریعتی در دوران تحصیلات متوسطه به عضویت کانون درآمد، به راه‌اندازی «انجمن اسلامی دانش‌آموزان» دست زد، در جریان تظاهراتی به‌حمایت از دکتر مصدق و علیه قوام دستگیر شد، با «نهضت خداپرستان سوسیالیست» ارتباط یافت، پس از کودتای ۲۸ مرداد به عضویت حزب مردم ایران و شاخه نهضت مقاومت ملی در خراسان درآمد و در ۱۳۳۶ش به این اتهام دستگیر و زندانی شد. در ۱۳۳۷ش از دانشکده ادبیات مشهد با احراز رتبه اول فارغ‌التحصیل شد و سال بعد با اخذ بورس دولتی به فرانسه رفت. شریعتی در فرانسه در کلاس‌های درس گورویچ، ماسینیون و برک شرکت کرد؛ با روشنفکران و مبارزانی چون سارتر، کوکتو، فانون، اوزگان، و بوتفلیقه آشنا شد؛ با «کنفدراسیون دانشجویان و محصلین ایرانی در خارج از کشور» همکاری داشت و در تأسیس «نهضت آزادی ایران» در خارج از کشور و «جبهۀ ملی ایران» (شاخۀ اروپا) نقش مؤثری داشت. وی چندی سردبیر نامه پارسی ارگان تحقیقی کنفدراسیون و مدتی سردبیر نشریۀ سازمان دانشجویان ایرانی مقیم فرانسه وابسته به جبهه ملی در فرانسه و ماهنامه ایران آزاد، ارگان رسمی سازمان‌های اروپایی جبهه ملی بود. شریعتی در ۱۳۴۲ش دانشنامۀ دکتری در رشتۀ قدیس‌شناسی را از دانشگاه پاریس اخذ کرد و سال بعد به ایران بازگشت. در ورود به کشور دستگیر و ۶ ماه زندانی شد. پس از آزادی، مدتی در دانشسرای کشاورزی طرقبه در نزدیکی مشهد تدریس کرد و از ۱۳۴۵ به‌عنوان استادیار تاریخ در دانشگاه مشهد مشغول تدریس شد. در سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۱ در حسینیۀ ارشاد و دانشگاه‌های مختلف کشور به سخنرانی پرداخت. در ۱۳۵۲ش بار دیگر دستگیر شد و یک سال‌ونیم در زندان کمیته تهران به‌سر برد. تحت فشار فعالان سیاسی خارج از کشور و دولت الجزایر و به درخواست بومدین رئیس‌جمهور این کشور از شاه، در جریان اجلاس اپک در الجزیره، آزاد شد. سرانجام در اردیبهشت ۱۳۵۶ به لندن رفت و در ۲۹ خرداد همان سال در آن شهر درگذشت. جنازۀ او به دمشق انتقال یافت و با حضور مبارزان و فعالان سیاسی ایرانی و مقامات و شخصیت‌های سیاسی و مذهبی سوری، لبنانی و فلسطینی تشییع و در جوار حرم حضرت زینب (س) دفن شد. از دکتر شریعتی نوشته‌های بسیاری به‌جای ماند. شمارگان میلیونی آثار شریعتی و تجدید چاپ مکرر آن‌ها در ایران بی‌سابقه بوده است. مجموعه آثار وی که به‌صورت موضوعی انتشار یافته شامل ۳۵ مجلد است که هر مجموعه یک یا چند اثر او را شامل می‌شود. گستره وسیع آثار شریعتی عمدتاً به تاریخ اسلام و تشیع با نگاهی تازه و تحلیل مقایسه‌ای وقایع و شخصیت‌های تاریخ اسلام و شیعه با جامعه و زمانۀ خود، در افکندن طرحی نو در مسیر تحولی فکری، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی معطوف بود. واژه‌ها و تعابیری که شریعتی در سخنرانی‌ها و نوشته‌های خود به‌کار گرفت، بازتاب گسترده‌ای در شعارها و نمادهای انقلاب و پس از آن یافت و افکار و آموزه‌های شریعتی در ایران و جهان اسلام به منبع الهام بسیاری از نویسندگان و متفکران معاصر بدل شد. کتاب‌های او به بسیاری از زبان‌های دنیا ترجمه شده است. برخی از آثار اوست: اسلام‌شناسی؛ فاطمه فاطمه است؛ کویر؛ تشیع علوی و تشیع صفوی؛ حسین وارث آدم؛ انسان، اسلام و مکتب‌های مغرب‌زمین؛ علی، حقیقتی برگونۀ اساطیر؛ روش شناخت اسلام؛ امت و امامت؛ هبوط؛ از هجرت تا وفات؛ نگاهی به تاریخ فردا. از ترجمه‌های اوست: سلمان پاک، اثر ماسینیون؛ دوزخیان زمین، اثر فرانتس فانون.