بیرجند، شهر
| بیرجند، شهر | |
|---|---|
| کشور | پرونده:Flag of Iran.svg ایران |
| استان | خراسان جنوبی |
| شهرستان | بیرجند |
| بخش | مرکزی |
| جمعیت | 203,636نفر (1395ش) |
| موقعیت | ۷۹۰کیلومتری جنوب شرقی تهران و ۳۸۲کیلومتری جنوب مشهد، سر راه تربت حیدریه به نهبندان و زاهدان و سر راه طبس به اسدیه و یزدان |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۴۸۰متر |
| نام لاتین | Birjand |
بیرجند، شهر Birjand, city
واقع در استان خراسان جنوبی و مرکز اداری شهرستان بیرجند. با ارتفاع ۱,۴۸۰متر، در کوهپایۀ کوه باقران، در ۷۹۰کیلومتری جنوب شرقی تهران و ۳۸۲کیلومتری جنوب مشهد، سر راه تربت حیدریه به نهبندان و زاهدان و سر راه طبس به اسدیه و یزدان، قرار دارد. رودخانۀ بیرجند از کنار این شهر می‌گذرد. اقلیم این شهر معتدل، از نظر بارندگی جزو نواحی خشک، و جمعیت آن 203,636نفر است (1395ش). مردم بیرجند به زبان فارسی (گویش بیرجندی) سخن می‌گویند و شیعۀ دوازده‌امامی‌اند.
بیرجند از شهرهای قدیم ایران است و یاقوت حموی (قرن ۷ق) از آن یاد کرده است. دربارۀ وجه تسمیۀ بیرجند نظرات گوناگونی مطرح شده و غالباً این نام را مركب از دو بخش «بیر» و «جند» دانسته‌اند. جَند معرب واژۀ كند و یا تلفظی دیگر از آن و به معنی «شهر» است. اما دربارۀ معنی پارۀ نخست یعنی «بیر» اختلاف نظر وجود دارد و آن را به معنی «نصف»، «بلند»، «توفان» و یا صورتی از «بئر» عربی به معنی چاه دانسته‌اند. بیرجند از نخستین شهرهای ایران است که مدارس به‌سبک جدید در آن دایر شدند و از نظر فرهنگ درخور توجه است. در تقسیمات کشوری ۱۳۸۳ش، به مرکزیت اداری استان خراسان جنوبی انتخاب شده است.