تربت حیدریه، شهر
| تربت حیدریه، شهر | |
|---|---|
| استان | خراسان رضوی |
| شهرستان | تربت حیدریه |
| نام دیگر | تربت سردار اسحاق‌خان |
| جمعیت | 140,019نفر (1395ش) |
| موقعیت | ۷۲۰ کیلومتری شرق تهران و ۱۱۹کیلومتری جنوب غربی مشهد، سر راه مشهد به بیرجند، و زاهدان و کاشمر به تایباد و خواف |
| نوع اقلیم | معتدل و خشک |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱,۳۵۰متر |
| برخی بناهای مهم | مقبرۀ شیخ قطب‌الدین حیدر و مسجد مجاور آن |
| نام لاتین | Torbat-e Heydarieh |
تربت حیدریه، شهر Torbat-e Heydarieh, city
شهری در استان خراسان رضوی و مرکز اداری شهرستان تربت حیدریه. در منطقه‌ای نیمه‌کوهستانی به فاصلۀ ۷۲۰کیلومتری شرق تهران و ۱۱۹کیلومتری جنوب غربی مشهد، سر راه مشهد به بیرجند، و زاهدان و کاشمر به تایباد و خواف، قرار دارد. رود شصت‌درّه از غرب آن می‌گذرد. اقلیم این شهر معتدل و خشک است. ارتفاع آن ۱,۳۵۰متر و جمعیتش 140,019نفر است (1395ش). مردم شهر شیعۀ دوازده‌امامی‌اند و به فارسی (گویش تربتی) سخن می‌گویند.
نام پیشین تربت حیدریه زاوه بود. از اوایل سدۀ 7ق روستایی به مناسبت وجود مقبره و خانقاه مولانا قطب‌الدین حیدر در 30کیلومتری غرب شهر زاوه شکل گرفت که به‌تدریج با رونق گرفتن آن در سده‌های بعد از اهمیت شهر زاوه کاسته شد؛ به طوری‌که از میانۀ دورۀ صفوی دیگر نشانی از شهر زاوه در منابع نیست. اسحاق خان قرایی که حاکم شهر در زمان آغامحمدخان قاجار و فتحعلی‌شاه قاجار بود، برج‌وبارویی برای آن ساخت و به همین مناسبت گاه تربت سردار اسحاق خان نیز نامیده می‌شد. بنای شهر کنونی تربت حیدریه منسوب است به اسحاق خان.
مقبرۀ شیخ قطب‌الدین حیدر که از بناهای عصر تیموری است و همچنین مسجد مجاور آن‌که در زمان شاه صفی صفوی ساخته شده، از آثار تاریخی آن است.