شکسته نستعلیق، خط

از ویکیجو | دانشنامه آزاد پارسی

شکسته نستعلیق، خط

شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط
شکسته نستعليق، خط

از خطوط شش‌گانه. این خط پس از خط نستعلیق، در اوایل قرن ۱۱ق و در دوران صفویه، رایج شد. خط مذکور در آغاز با اصل خود اختلاف چندانی نداشت و همان نستعلیق بود که درنتیجۀ سرعت، بعضی حروفش اندکی شکسته شد و خطاطان شکل‌های خاصی به آن افزودند. مثلاً «یای» نستعلیق در خط شکسته باز و منبسط شد و بعضی حروف و کلمات منفصل، متصل نگاشته شد؛ این تصرفات از خط شکسته تعلیق متأثر بودند. مرتضی‌قلی‌خان شاملو و محمدشفیع حسینی (شفیعا) از پیش‌گامان در نوشتن این خط بودند. تا دورۀ صفویه احکام، مراسلات، و نامه‌ها به خط شکسته تعلیق بود؛ پس از این دوره کاربرد این خط رفته‌رفته کاهش یافت، و خط شکسته نستعلیق جای آن را گرفت و در کتاب‌نویسی، قطعات، و مرقعات نیز به‌کار رفت. درویش عبدالمجید طالقانی ( ـ۱۱۸۵ق) این خط را به ‌اوج زیبایی رساند، و آن را صورت بخشید و رواج داد. همۀ شکسته نستعلیق‌نویسان نیز از او پیروی کردند. در آغاز قرن ۱۴ق چند شیوۀ دیگر در شکسته‌نویسی رایج شد و از ترکیبات ثقیل و مشکل آن کاست؛ شیوۀ قائم مقام فراهانی ( ـ۱۲۵۱ق)، شیوۀ امیرنظام گروسی ( ـ۱۳۱۷ق)، و شیوۀ علی‌خان امین‌الدوله ( ـ۱۳۲۲ق) معروف‌ترین آن‌هاست. روشِ نوشتار خط شکسته در دیگر ممالک اسلامی با شیوۀ صحیح شکسته نستعلیق مغایر است. از دیگر مروجان این خط، محمدافضل گنابادی، محمدعلی اصفهانی، سیدعلی اکبر گلستانه، و میر محمدرضا کلهر درخور ذکرند.