صربستان
صِرْبِستان (Serbia)
موقعیت. جمهوری صربستان (یوگسلاوی سابق) در اروپای جنوبی و در مرکز غربی شبه‌جزیرۀ بالکان[۱] جا دارد. از شمال به مجارستان از شرق به رومانی و بلغارستان، و از جنوب به مقدونیه و آلبانی، از جنوب غربی به دریای آدریاتیک[۲]، و از غرب به بوسنی و هرزگوین و کرواسی محدود می‌شود. مساحت این کشور ۸۸,۳۷۵ کیلومتر مربع و شهر بلگراد[۳] پایتخت آن است.
سیمای طبیعی. بخش بزرگی از صربستان را کوه‌های بالکان و آلپ‌های دیناریک[۴] در جنوب فرا گرفته و رودخانه‌های موراوا[۵]، ایبار[۶]، لیم[۷]، و تیموک[۸]، که از ریزابه‌های رود دانوب‌اند، آن را مشروب می‌کنند. رود مرزی درینا[۹] نیز این کشور را از بوسنی و هرزگوین جدا می‌کند. رودخانۀ ساوا[۱۰] که از غرب به این سرزمین وارد می‌شود، در شهر بلگراد به رود دانوب می‌پیوندد و استان وویوودینا[۱۱] در شمال را از دیگر نواحی کشور جدا می‌کند. استان مزبور که عمدتاً از جلگۀ پانونیا[۱۲] تشکیل شده، بخش وسیع و حاصل‌خیزی است که رودهای دانوب و تیسا[۱۳] که از کشور بلغارستان به این سرزمین وارد می‌شوند آن را مشروب می‌کنند. جنوبی‌ترین بخش صربستان استان کوزوو[۱۴] است. استان مزبور از جنوب با مقدونیه و از غرب با جمهوری مونته‌نگرو هم‌مرز است و کوه‌های بالکان و آلپ‌های دیناریک آن را فرا گرفته‌اند. رودخانه‌های ایبار و بلی‌دریم[۱۵] نیز از این سرزمین می‌گذرند. بلندترین نقطۀ کشور با نام کوه داراویتسا[۱۶]، با ارتفاع ۲,۶۵۶ متر، در مرز مشترک کوزوو، آلبانی و مونته‌نگرو واقع است. کشور صربستان به‌شیوۀ جمهوری فدرال اداره می‌شود و شهرهای مهم آن عبارت‌اند از بلگراد، نووی ساد[۱۷]، نیش[۱۸]، کراگویِواتس[۱۹]، سوبوتیتسا[۲۰]، زرنیانین[۲۱]، و پریستینا[۲۲]. بیشتر نواحی این کشور دارای اقلیم قاره‌ای با زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرم است. میانگین دمای شهر بلگراد در دی‌ماه ۱- درجۀ سانتی‌گراد، در تیرماه ۲۳.۵ درجۀ سانتی‌گراد است و میانگین بارندگی سالانۀ آن به ۳۶۸ میلی‌متر می‌رسد. حدود ۲۸ درصد از مساحت کشور، به‌ویژه نواحی کوهستانی، را جنگل درختان برگ‌ریز فرا گرفته و آهو، خرس، گوزن، بز‌کوهی و نیز پرندگانی چون مرغابی، غاز، حواصیل، و قرقاول حیات وحش این کشور را تشکیل می‌دهد.
اقتصاد. جلگۀ حاصل‌خیز پانونیا، که بخش عمدۀ استان وویوودینا را شامل می‌شود، از زمان‌های گذشته به انبار غلۀ صربستان موسوم بوده و تولید غله و دامداری، به‌ویژه پرورش گوسفند، بز، خوک، و ماکیان، از عمده‌ترین فعالیت‌های اقتصادی آن است. کوزوو، استان جنوبی کشور، فقیرترین بخش صربستان است و حدود دوپنجم از جمعیت آن در کشت‌زارهای کوچک و خانوادگی کار می‌کنند و انگور و شراب مهم‌ترین محصول آن است. اقتصاد صربستان به‌سبب جنگ‌های داخلی و تحریم‌های بین‌المللی آسیب دیده و بازده صنعتی آن کاهش یافته است؛ فعالیت‌های صنعتی آن به تولید سیمان، فولاد، آهن، کود شیمیایی، مصنوعات پلاستیکی، شکر، اسید سولفوریک، وسایل خانگی، اتومبیل، و تراکتور منحصر است. کشور مذکور از نظر منابع زیرزمینی، غنی است و مهم‌ترین کانی‌های آن عبارت‌اند از نفت و زغال سنگ. تولید نفت خام این کشور سالانه ۸۰۵هزار تن و تولید گاز آن ۱۶۰میلیون متر مکعب است. معادن نفت آن در استان وویوودینا قرار دارد و بیش از نیمی از زغال آن از معادن کوزوو استخراج می‌شود. علاوه‌بر سوخت‌های فسیلی، مس، کرُم، نقره، و سرب از دیگر منابع طبیعی آن به‌حساب می‌آیند. جنگ میان صربستان و کرواسی به بیشتر تأسیسات گردشگری این ناحیه آسیب رسانده است ولی صنعت توریسم در این منطقه رفته‌رفته رونق یافته و به‌مرور بر تأسیسات و تسهیلات آن افزوده شده است.
حکومت و سیاست. براساس قانونی اساسی ۱۹۹۲، نظام این کشور جمهوری چندحزبی با دو مجلس قانون‌گذاری است. رئیس‌جمهور کشور را مردم برای حداکثر دو دورۀ چهارساله انتخاب می‌کنند. مجلس جمهوری آن از ۴۰ عضو و مجلس شهروندان آن از ۱۳۸ نماینده تشکیل شده است.
مردم و تاریخ. جمعیت صربستان حدود ۷,۳۰۶,۶۷۷ نفر (۲۰۱۰) و تراکم نسبی آن ۸۲.۶ نفر در کیلومتر مربع است. رشد سالانۀ جمعیت این کشور ۱۶.۰- درصد است و صرب‌ها ۶۳ درصد از جمعیت آن را تشکیل می‌دهند. ۶۵ درصد از مردم آن مسیحی ارتدوکس‌اند و ۵۶.۵ درصد از آنان در شهرها به‌سر می‌برند. زبان رسمی این کشور صرب و کروات است. صرب‌های اسلاوی‌تبار، در قرن ۶م در این سرزمین ساکن شدند و تا قرن ۱۳م تحت استیلای بلغارها و امپراتوری بیزانس[۲۳] قرار داشتند. با سقوط امپراتوری بیزانس استیون دوشان[۲۴] به سلطنت صربستان رسید و آلبانی و مقدونیه را ضمیمۀ قلمرو خود کرد. ترکان عثمانی در ۱۵۲۶ بر سراسر بالکان استیلا یافتند و پس از جنگ روس و عثمانی، از ۱۷۶۸ تا ۱۷۷۴، حمایت از مسیحیان مقیم امپراتوری عثمانی به روسیه واگذار شد. با رو‌به ضعف‌نهادن امپراتوری عثمانی، اتریش جای آن را گرفت و صربستان در ۱۸۲۹ به امیرنشینی مستقل مبدل شد. با جنگ ۱۹۱۳ در بالکان بر وسعت متصرفات صربستان افزوده شد و ترور ولیعهد اتریش در سارایوو[۲۵] به جنگ جهانی اول انجامید. در پایان جنگ، صربستان، کروواسی، مونته‌نگرو، اسلوونی، و بوسنی و هرزگوین با هم متحد شدند و در ۱۹۲۹ کشور یوگسلاوی را تأسیس کردند. یوگسلاوی در جنگ جهانی دوم (۱۹۴۱) به‌تصّرف آلمان درآمد و در پایان جنگ یوسیپ بروز تیتو[۲۶]، رهبر کمونیست‌های یوگسلاوی، با همکاری ارتش سرخ، آلمانی‌ها را از یوگسلاوی بیرون راند و زمام امور کشور را در دست گرفت. تیتو در ۱۹۴۸ از کشورهای کمونیست دوری گزید و در ۱۹۷۴ رئیس‌جمهور دایمی یوگسلاوی شد. با درگذشت او در ۱۹۸۰ و فروپاشی کشور اتحاد جماهیر شوروی، نخستین انتخابات آزاد در ۱۹۹۰ در یوگسلاوی برگزار شد و جدایی‌خواهان اکثریت پارلمان را به‌دست گرفتند؛ در‌پی آن کرواسی و اسلوونی در ژوئن ۱۹۹۱ استقلال خود را اعلام داشتند. این عمل با واکنش دولت فدرال روبه‌رو گردید و جنگ داخلی خونین یوگسلاوی آغاز شد که بعداً به جداشدن بوسنی و هرزگوین و مقدونیه نیز انجامید. حمایت جامعۀ اروپا و امریکا از جدایی‌خواهان، به استقلال آنان انجامید و از این کشور فقط فدراسیون صربستان و مونته‌نگرو به‌جا ماند. جمهوری خودگردان مونته‌نگرو با مراجعه به همه‌پرسی ۲۰۰۶ از اتحاد با صربستان جدا شد و به دنبال آن ايالت کوزوو نيز اعلام استقلال کرد.
برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: بالکان، اسلام_در_بالکان، بوگومیل‌ها
- ↑ Balkan Peninsula
- ↑ Adriatic Sea
- ↑ Belgrade
- ↑ Dinaric Alps
- ↑ Morava
- ↑ Ibar
- ↑ Lim
- ↑ Timok
- ↑ Drina
- ↑ Sava
- ↑ Vojvodina
- ↑ Panonian Plain
- ↑ Tisza
- ↑ Kosovo
- ↑ Beli Drim
- ↑ Daravica
- ↑ Novi Sad
- ↑ Nis
- ↑ Kragujevac
- ↑ Subotica
- ↑ Zrenjanin
- ↑ Pristina
- ↑ Byzantine Empire
- ↑ Stephen Dushan
- ↑ Sarajevo
- ↑ Josip Broz Tito