مجاهدین افغان
مجاهدین افغان
عنوانی عمومی برای گروه‌های مختلف چریکی افغانِ معارض حکومت جمهوری دمکراتیک افغانستان. این گروه‌ها از زمان روی کار آمدن حکومت کمونیستی، به ریاست نورمحمد تره‌کی، در سال 1357ش وارد جنگ علیه حکومت و نیروهای شوروی شدند. مناقشات و جنگ‌های پارتیزانی گسترد‌ه‌ی مجاهدین افغان باعث خروج ارتش شوروی از افغانستان و سرنگونی حکومت دمکرات این کشور شد (1371). در این دوره صدها هزارنفر از مردم افغانستان توسط حکومت یا ارتش سرخ شوروی کشته و بیشتر از 6 میلیون نفر نیز به کشورهای دیگر (عمدتا ایران و پاکستان) مهاجرت کردند. با کنار رفتن نجیب‌الله و تسلط مجاهدین بر کابل، جنگ‌های داخلی این کشور آغاز شد. جنگ‌هایی که تا ویرانی بخش عمده‌ای از شهر کابل ادامه داشت. از سال 1995 با بروز اختلاف بین دولتِ شورای حکومتی مجاهدین، به ریاست برهان‌الدین ربانی و وزارتِ جنگ احمدشاه مسعود (که عملا حزب جمعیت اسلامی، حاکم کشور بود)، از یکسو و احزاب دیگر جنگ داخلی‌ای شروع شد که در سال بعد با تصرف کابل، قدرت از دست شورای حکومتی مجاهدین درآمده و در اختیار گروه طالبان قرار گرفت. از این دوره با از هم پاشیدن ائتلاف‌ها جنگ داخلی گسترده‌ای در سراسر افغانستان شروع شد. در واقع زمینه‌ی قدرت یافتن و تمرکز مجاهدین افغان با ایجاد ائتلاف هفتگانه (جلسه‌ی هماهنگی اتحاد و ائتلاف در پیشاور پاکستان) و شورای احزاب هشتگانه (با حمایت و راهبری روحانیون افغانی ایران) میسر شده که به صورت فهرست‌وار به آنها اشاره می‌شود.
ائتلاف هفتگانه: جمعیت اسلامی افغانستان (به رهبری برهان‌الدین ربانی و احمدشاه مسعود، شامل اقوام عمدتاً تاجیک)، حزب اسلامی/ شاخه‌ی حکمتیار (به رهبری گلبدین_حکمتیار، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حزب اسلامی/ شاخه‌ی خالص (به رهبری یونس خالص، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، اتحاد اسلامی افغانستان (به رهبری عبدالرسول_سیاف، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش وهابی)، محاذ (جبهه) ملی اسلامی افغانستان (به رهبری پیر احمد گیلانی، شامل اقوام عمدتاً پشتون و با گرایش صوفی‌گری)، جبهه‌ی ملی نجات افغانستان (به رهبری صبغت‌الله مجددی، شامل اقوام عمدتاً پشتون)، حرکت انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمدنبی محمدی، شامل اقوام عمدتاً پشتون).
شورای احزاب هشتگانه که شامل مجاهدین شیعه‌ی غالبا هزاره‌ای می‌شده: سازمان نصر (به رهبری سید حسین حسینی دره‌صوفی و عبدالعلی مزاری)، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی افغانستان (به رهبری محمد اکبری)، حزب‌الله افغانستان، شورای انقلابی اتفاق اسلامی (به رهبری سید علی بهشتی)، جنبش انقلاب اسلامی (به رهبری نصرالله نصور)، حرکت اسلامی افغانستان (به رهبری آصف محسنی و شیخ صادق هاشمی)، اتحاد مبارزان اسلامی (به رهبری مصباح ساده) و حزب رعد افغانستان (به رهبری عبدالجعفر نادری و اسماعیل بلخی).