مرکز هنرهای نمایشی
در ۱۳۶۱ش جزو ادارههای تابعۀ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران تأسیس شد. وظیفهاش اجرای سیاستهای مناسب برای رشد و گسترش هنر نمایش در ایران، بهرهبرداری اصولی و مناسب از استعدادهای هنری هنرمندان، ادارۀ تالارهای نمایش، حمایت از گروههای تئاتری، و نظارت بر کلیه فعالیتهای نمایشی در کشور اعلام شد. همچنین براساس اهداف اعلام شده، برقراری ارتباط با گروههای مراکز مختلف تئاتری در سایر کشورها از طریق این مرکز انجام میشود. این مرکز ضمناً در تهران برنامههای نمایشی گروههای تئاتری را در سالنهای متعدد برنامهریزی و سازماندهی میکند.
سالنهای تالارهای تئاتر شهر (با مجموع پنج سالن نمایش)، تالار وحدت، تالار سنگلج، تالار هنر (مختص برنامههای ویژۀ کودکان و نوجوانان)، و خانۀ نمایش زیر نظر این مرکز اداره میشوند. مرکز هنرهای نمایشی برای انجام فعالیتهای خود بخشهای گوناگونی دارد که مهمترین آنها عبارتاند از دفتر طرح و برنامه که برای تحقیق و برنامهریزی در خصوص چگونگی برگزاری برنامههای نمایشی، مطالعه و پیشنهاد طرحها، و آییننامهها جهت رشد اقتصادی تئاتر، برنامهریزی برای تأمین بودجۀ مورد نیاز واحدهای تابعۀ مرکز، تهیه و تنظیم آمار و اطلاعات جامع و دقیق از وضعیت تئاتر حرفهای و غیرحرفهای در سراسر کشور و جمعآوری اسناد و مدارک مربوط به آن فعالیت میکند؛ امور شهرستانها که برای زیر نظر داشتن فعالیتهای گروههای نمایشی و فراهم آوردن زمینۀ آموزش هنرهای نمایشی از طریق برگزاری دورهها و کلاسهای آموزشی در استانهای کشور، کشف استعدادها از طریق برگزاری جشنوارههای استانی و منطقهای، و اعزام کارشناس تئاتر به شهرستانها برای آگاهی یافتن از مسایل، مشکلات، و کمبودها اقدام میکند؛ واحد انتشارات که به چاپ و انتشار دو نشریۀ تخصصی تئاتر (مجلۀ نمایش و فصلنامۀ تئاتر)، چاپ و انتشار بولتنهای ویژۀ جشنوارههای نمایش، چاپ پوستر و بروشور و انتشار کتاب در رشتههای مختلف نمایشی میپردازد؛ روابط بینالملل که اطلاعرسانی به مراکز تئاتری خارج از کشور و هماهنگی با گروههای نمایش خارجی، که قصد اجرای نمایش در ایران را دارند، و اعزام گروههای تئاتری به خارج از کشور را برعهده دارد؛ روابط عمومی که برای تهیه و ارسال اخبار مربوط به اجرای نمایشها به رسانهها و هماهنگی با مراکز تبلیغاتی فعالیت میکند؛ دبیرخانۀ شورا که به تنظیم برنامۀ اجرای نمایشهای شرکتکننده در جشنوارههای مختلف میپردازد؛ کانون نمایشهای سنتی و آیینی که بهمنظور حمایت از مجریان گروههای اجراکنندۀ نمایشهای مذهبی و سنتی از طریق فراهمساختن امکانات اجرایی و کمکهای مالی و همچنین برگزاری کلاسهای آموزشی بهمنظور تعلیم و تربیت علاقهمندان به نمایشهای مذهبی و سنتی و تحقیق و مطالعه بر روی آثار نوشتاری، شیوههای اجرا، موسیقی و نقد و بررسی تاریخی و اجتماعی نمایشهای مذهبی و سنتی اقدام میکند؛ کانون نمایشهای خیابانی که از زمان تأسیس در ۱۳۷۶ش برای کمک و همیاری به گروههای تئاتر خیابانی در سراسر کشور شکل گرفت، در کنار سایر جشنوارههای تئاتری فعالیت میکند، و حمایت از گروههای مختلف تئاتر خیابانی وظیفۀ آن است؛ اتحادیۀ جهانی نمایشگران عروسکی (یونیما) که وابسته به سازمان علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) است، و از ۱۳۶۷ش در ایران فعال و جشنوارۀ آن دوسالانه است.
از دیگر فعالیتهای مرکز هنرهای نمایشی برگزاری جشنوارههای مختلف است که برخی از آنها بینالمللی است. برخی از این جشنوارهها عبارتاند از جشنوارۀ بینالمللی تئاتر فجر که از ۱۳۶۱ش هرسال بهمدت دهروز در بهمنماه در تهران برگزار میشود و گروههای حرفهای خارجی و داخلی در آن بهشکل رقابتی به اجرای برنامه میپردازند؛ جشنوارۀ بینالمللی تئاتر عروسکی که از ۱۳۶۸ش، بهشکل دوسالانه، در شهریورماه با حضور گروههای ایرانی و خارجی برگزار میشود؛ جشنوارۀ نمایشهای سنتی و آیینی که از ۱۳۶۸ش هرسال به گروههای سنتی و آیینی، که برنامههایشان واجد ارزش و اهمیت باشد، امکان اجرا میدهد؛ جشنوارۀ نمایشهای کردی که از ۱۳۷۸ش در کردستان و با حضور گروههای تئاتری کرد زبان برگزار میشود؛ جشنوارۀ تئاتر عشایری که از ۱۳۷۶ش، هرسال، در یکی از استانهای عشیرهنشین ایران برگزار میشود، و خاص گروههای تئاتر ایلات و عشایر است، که در نمایشنامههایشان به نحوۀ زندگی، مراسم و مناسک و آیینهای عشیرهای میپردازند؛ جشنوارۀ امید کودک و نوجوان که هرسال از ۱۳۶۹ش در یکی از استانهای کشور برگزار میشود، و برنامههایش ویژۀ تئاتر کودکان و نوجوانان است؛ جشنوارههای منطقهای و استانی که از ۱۳۶۷ش با حضور کلیۀ گروههای تئاتر شهرستانی برگزار میشود. شیوۀ کار این جشنواره به این نحو است که در مرحلۀ اول، نمایشهای منتخب در جشنوارۀ استانی شرکت میکنند و سپس نمایشهای برگزیدۀ هراستان در شش منطقه به اجرا درمیآیند و نمایشهای برگزیدۀ مناطق بهمنزلۀ نمایندۀ تئاتر استانهای کشور در بخش مسابقۀ بینالمللی تئاتر فجر شرکت میکنند. بهجز اینها وظیفۀ دیگر مرکز هنرهای نمایشی حمایت از جشنوارههای تئاتر در دیگر نهادها و سازمانها همچون جشنوارههای تئاتر دانشجویی، دفاع مقدس، بسیج، مساجد، سوره و مانند اینهاست. ضمناً تشکیلات تئاتر شهرستانها با عنوان «انجمنهای نمایش» زیر نظر مرکز هنرهای نمایشی فعالیت دارد و وظیفۀ تولید و توسعۀ تئاتر در شهرستانها را انجام میدهد.